Για δεκαετίες, η μοναξιά φάνταζε ως κάτι που έπρεπε να αποφευχθεί — ένδειξη αποτυχίας, κοινωνικής αποκοπής ή εσωτερικού κενού. Σήμερα, ωστόσο, μια νέα γενιά ανθρώπων, συγγραφέων και καλλιτεχνών ανατρέπει αυτή τη θεώρηση, προβάλλοντας τη μοναχικότητα όχι ως έλλειψη, αλλά ως πηγή δύναμης, γαλήνης και προσωπικής ανάπτυξης. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της νέας οπτικής είναι η βραβευμένη ταινία «Perfect Days» του Wim Wenders, όπου ένας Ιάπωνας καθαριστής τουαλετών στο Τόκιο επιλέγει να ζει μια απλή, εσωτερικά πλούσια ζωή. Απολαμβάνει τη σιωπή, περιποιείται τα φυτά του, ακούει μουσική, διαβάζει.
Μοναξιά, το τίμημα της εξέλιξης;
«Δεν έχω διάθεση να βγω»: Τι κρύβεται πίσω από την επιλογή να μείνεις σπίτι, σύμφωνα με την ψυχολογία
Η μοναξιά του δεν είναι φορτίο — είναι τρόπος ύπαρξης. Η αντίληψη αυτή αντανακλάται και σε μια σειρά νέων εκδόσεων που επιχειρούν να αποκαταστήσουν τη φήμη της μοναξιάς. Βιβλία όπως το «Solitude: The Science and Power of Being Alone» και το «Solo: Building a Remarkable Life of Your Own» κυκλοφόρησαν το 2024 και προτείνουν μια επανεκτίμηση του χρόνου που περνά κανείς με τον εαυτό του. Όπως σημειώνει η δημοσιογράφος Heather Hansen, συν-συγγραφέας του πρώτου, η μοναξιά όταν είναι επιλογή, μπορεί να είναι πηγή ηρεμίας, έμπνευσης και εσωτερικής ανασυγκρότησης.
Παρόμοια είναι και η προσέγγιση της Emma Gannon στο βιβλίο της «Table For One», που αφηγείται μια ρομαντική ιστορία μέσα από την ευτυχία του να ζει κάποιος μόνος. Η ηρωίδα της δεν βιώνει τη μοναξιά ως πένθος για μια ανύπαρκτη σχέση, αλλά ως ένα είδος αυθεντικής ελευθερίας. Η αλλαγή αυτή δεν αφορά μόνο τις αφηγήσεις αλλά και τις κοινωνικές συμπεριφορές. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, μόνο ένας στους δύο νέους στη Βρετανία αναμένεται να παντρευτεί, ενώ δύο στους πέντε θεωρούν τον γάμο ξεπερασμένο θεσμό. Η μοναχική ζωή δεν είναι πλέον κοινωνικό στίγμα, αλλά συχνά συνειδητή απόφαση. Οι εικαστικές τέχνες υπήρξαν πρόδρομος αυτής της μεταστροφής. Οι πίνακες του Edward Hopper, που αποτυπώνουν μοναχικές φιγούρες σε αστικά τοπία, αποδίδουν την απομόνωση όχι ως καταδίκη, αλλά ως υπαρξιακή εμπειρία.
Η νέα αυτή αντίληψη δεν καταργεί την ανθρώπινη ανάγκη για σύνδεση, αλλά αναδεικνύει τη σημασία της συνειδητής απομάκρυνσης, του εσωτερικού χώρου που επιτρέπει στον άνθρωπο να ακούσει τον εαυτό του. Η μοναξιά, όταν δεν επιβάλλεται αλλά επιλέγεται, μπορεί να γίνει γόνιμο έδαφος για σκέψη, δημιουργικότητα και αυθεντικότητα. Ίσως τελικά, όπως δείχνουν οι τέχνες, οι επιστήμες και οι σύγχρονες αφηγήσεις, η μοναχική ζωή δεν είναι ούτε καλύτερη ούτε χειρότερη από τη συντροφική. Είναι απλώς διαφορετική — και πιο πολύτιμη απ’ όσο νομίζαμε.
