Μια «κόκκινη γραμμή» που διχοτομεί το Αιγαίο
Ως αναμενόμενη αλλά απολύτως αβάσιμη κίνηση χαρακτηρίζει η ελληνική διπλωματία την κατάθεση από την Τουρκία χάρτη θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού στην UNESCO, με τον οποίο εμφανίζονται ως αμφισβητούμενες ζώνες περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας στο Αιγαίο. Η ενέργεια αυτή, που ακολουθεί τη δημοσιοποίηση του αντίστοιχου ελληνικού σχεδιασμού, εκλαμβάνεται ως μια κίνηση εντυπώσεων με ξεκάθαρα εσωτερική στόχευση και καμία νομική ισχύ. Ο τουρκικός χάρτης, κατατεθειμένος στη Διακυβερνητική Ωκεανογραφική Επιτροπή της UNESCO και με προοπτική δημοσιοποίησης στον ΟΗΕ, αποτυπώνει μια μαξιμαλιστική ανάγνωση των τουρκικών αξιώσεων. Η γραμμή που σχεδιάζει το Πανεπιστήμιο της Άγκυρας διχοτομεί ουσιαστικά το Αιγαίο από τον Έβρο έως την Κρήτη, αγνοώντας την παρουσία ελληνικών νησιών όπως η Σαμοθράκη, η Λήμνος, οι Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα. Η Άγκυρα εμφανίζει τα διεθνή ύδατα του Ανατολικού Αιγαίου ως «δυνητικές τουρκικές διεκδικήσεις», σε πλήρη αντίθεση με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Σε αιχμηρό τόνο, το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών ξεκαθάρισε ότι η τουρκική πρωτοβουλία «δεν απευθύνεται σε διεθνή οργανισμό που επιβάλλει νομικές δεσμεύσεις» και ως εκ τούτου «δεν παράγει έννομα αποτελέσματα». Την χαρακτήρισε «αντανακλαστική ενέργεια κενή περιεχομένου», υπογραμμίζοντας ότι η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη σε πολιτική βασισμένη σε αρχές, την οποία θα υπερασπιστεί σε όλα τα διεθνή φόρα. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η Άγκυρα βρέθηκε υπό τριπλή πίεση το τελευταίο διάστημα: αφενός από τον ελληνικό θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό που αποτυπώνει τα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, αφετέρου από την ανακοίνωση δημιουργίας θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών (θαλάσσια πάρκα) στο Αιγαίο και το Ιόνιο από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στη Σύνοδο Ωκεανών στη Νίκαια, και τρίτον από το ενδιαφέρον της αμερικανικής Chevron για υδρογονάνθρακες νοτίως της Κρήτης — περιοχή που προσκρούει στις παράνομες τουρκολιβυκές αξιώσεις.
Παρά την πρόκληση, η ελληνική πλευρά τονίζει ότι δεν διαταράσσεται η θετική δυναμική των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η Αθήνα προσβλέπει σε νέες διμερείς συμφωνίες στους τομείς της οικονομίας και των μεταφορών, ενώ επίκειται και η σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ) στην Άγκυρα. Το ζήτημα της άρσης του τουρκικού casus belli, που αποτελεί απειλή πολέμου εφόσον η Ελλάδα ασκήσει το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., έχει επίσης τεθεί στο τραπέζι. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνδέει πλέον ευθέως την απάλειψη αυτής της απειλής με την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας και προτίθεται να το εγείρει στη συνάντηση με τον Ταγίπ Ερντογάν, εφόσον αυτή πραγματοποιηθεί στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη (24–26 Ιουνίου). Παρότι διπλωματικές πηγές δεν επιβεβαιώνουν ακόμα επισήμως τη συνάντηση, δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο επαφής κορυφής, με φόντο μια νέα και δύσκολη ισορροπία στο Αιγαίο.
