Πυρηνικά Ιράν: Μπορούν τα ισραηλινά πλήγματα στο Ιράν να προκαλέσουν πυρηνικό όλεθρο;
Κύμα διεθνούς ανησυχίας προκαλούν οι πρόσφατες επιθέσεις του Ισραήλ σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, με τον επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), Ραφαέλ Γκρόσι, να κάνει λόγο για «βαθιά ανησυχητική» κλιμάκωση. Παρά την αποφυγή πληγμάτων σε κρίσιμες ενεργειακές μονάδες, το ενδεχόμενο πυρηνικής ή χημικής μόλυνσης, καθώς και η παραβίαση διεθνών κανόνων, προκαλούν σοβαρά ερωτήματα για τις επιπτώσεις τέτοιων επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΟΑΕ, ζημιές καταγράφηκαν τόσο στις υπόγειες αίθουσες εμπλουτισμού στο Νατάνζ, όσο και σε επιφανειακές υποδομές, όπως πιλοτικά εργοστάσια εμπλουτισμού. Αντίστοιχα πλήγματα σημειώθηκαν στο Ισφαχάν, όπου επλήγησαν εργαστήρια και μονάδες μετατροπής ουρανίου. Παρότι οι μετρήσεις της ακτινοβολίας εκτός των εγκαταστάσεων παρέμειναν σε φυσιολογικά επίπεδα – όπως διευκρίνισε ο Γκρόσι – οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος δεν αφορά τη ραδιενέργεια, αλλά τη χημική μόλυνση.
Ο σημαντικότερος φόβος σχετίζεται με το εξαφθοριούχο ουράνιο (UF₆), υλικό που χρησιμοποιείται στον εμπλουτισμό και υπάρχει αποθηκευμένο τόσο στο Νατάνζ όσο και στο Ισφαχάν. Εάν εκτεθεί σε νερό ή υγρασία, το UF₆ μετατρέπεται σε τοξικό φθοριούχο υδρογόνο (HF) – ένα επικίνδυνο αέριο που μπορεί να προκαλέσει σοβαρά εγκαύματα στο αναπνευστικό σύστημα και να μολύνει ευρύτερα το περιβάλλον. Η πιθανότητα διαρροής τέτοιων ουσιών, ειδικά εάν πληγούν αποθήκες ή υποδομές χωρίς επαρκή προστασία, προκαλεί εύλογες ανησυχίες για ανθρώπινο και οικολογικό κόστος.
Γιατί οι επιθέσεις δεν προκάλεσαν έως τώρα εκτεταμένη μόλυνση
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η τοποθέτηση των βασικών υποδομών υπόγεια, συχνά κάτω από τόνους τσιμέντου και χώματος, λειτουργεί ως φυσική ασπίδα κατά της διασποράς. Όπως δήλωσε ο Simon Bennett από το Πανεπιστήμιο του Λέστερ, ακόμη και ισχυρά πυρομαχικά ίσως να μην επαρκούν για να διαρρήξουν πλήρως τέτοια καταφύγια. Επιπλέον, το προσωπικό των πυρηνικών μονάδων είναι εκπαιδευμένο σε διαδικασίες περιορισμού επικινδυνότητας. Ωστόσο, στο Ισφαχάν, η ζημιά ήταν μεγαλύτερη: επλήγησαν, μεταξύ άλλων, μονάδα μεταλλουργίας ουρανίου και χημικό εργαστήριο, με τον ΔΟΑΕ να σημειώνει ότι «υπήρχε πιθανότητα διασποράς εξαφθοριούχου ουρανίου και φθοριούχου ουρανυλίου εντός της εγκατάστασης».
Η ΔΟΑΕ έχει επανειλημμένα καταδικάσει επιθέσεις κατά πυρηνικών εγκαταστάσεων, θεωρώντας τις παραβίαση του διεθνούς δικαίου, του Χάρτη του ΟΗΕ και των δικών της κανονισμών. Και το Ισραήλ, και το Ιράν είναι μέλη του Οργανισμού. Η Τεχεράνη αρνείται κατηγορηματικά ότι επιδιώκει την απόκτηση πυρηνικού όπλου, κατηγορώντας το Τελ Αβίβ για στρατηγική αποσταθεροποίησης. Από την πλευρά του, το Ισραήλ επιμένει ότι οι επιθέσεις είναι αμυντικές, με στόχο την αποτροπή ενός πυρηνικά εξοπλισμένου Ιράν. Σε αυτό το πλαίσιο, το διοικητικό συμβούλιο της ΔΟΑΕ κατηγόρησε για πρώτη φορά μετά από δύο δεκαετίες το Ιράν για παραβίαση των δεσμεύσεων του αναφορικά με τη μη διάδοση πυρηνικών όπλων.
