Στενά Ορμούζ κλείσιμο: Το Bloomberg εξηγεί πώς θα μπορούσε να προχωρήσει η Τεχεράνη σε αυτή την πρωτοφανή απόφαση για τη θαλάσσια οδό από την οποία διακινείται περίπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου
Σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη καμπή εισέρχεται η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, μετά την αεροπορική επιχείρηση των Ηνωμένων Πολιτειών κατά τριών πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Η επιχείρηση, που φέρει την κωδική ονομασία «Midnight Hammer», προκάλεσε ισχυρές αναταράξεις και έντονες ανησυχίες για άμεση ιρανική αντίδραση, πιθανότατα μέσω στρατιωτικού αποκλεισμού στα Στενά του Ορμούζ — μία από τις σημαντικότερες θαλάσσιες αρτηρίες μεταφοράς ενέργειας παγκοσμίως. Στενά του Ορμούζ, που εκτείνονται σε μήκος περίπου 150 χλμ. και πλάτος 35 χλμ., αποτελούν στρατηγικό θαλάσσιο πέρασμα που ενώνει τον Περσικό Κόλπο με τον Ινδικό Ωκεανό. Στο στενότερο σημείο τους, οι ναυτιλιακές διαδρομές έχουν πλάτος μόλις δύο ναυτικών μιλίων. Από εκεί διακινείται περίπου το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου και LNG, με 16,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως να περνούν από τη Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, το Κουβέιτ, τα ΗΑΕ και το ίδιο το Ιράν, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg.
Η θέση των Στενών, σε άμεση γειτνίαση με την ιρανική επικράτεια, καθιστά τη ναυσιπλοΐα εξαιρετικά ευάλωτη. Το μικρό βάθος, οι πιθανές νάρκες και η δυνατότητα εκτόξευσης πυραύλων ή επιθέσεων από drones και περιπολικά σκάφη ενισχύουν την ανησυχία για ενδεχόμενο στρατιωτικό αποκλεισμό ή παρεμβολές. Αν και το Ιράν δεν έχει νομική εξουσία να διακόψει τη διεθνή ναυσιπλοΐα, έχει επανειλημμένα απειλήσει ότι μπορεί να καταφύγει σε τέτοια μέτρα ως αντίποινα σε κυρώσεις ή στρατιωτικές ενέργειες εναντίον του. Η Τεχεράνη μπορεί να μην επιστρατεύσει άμεσα τον στόλο της, αλλά να εφαρμόσει τακτικές παρενόχλησης — όπως έκανε το 2022, όταν κατέσχεσε δύο ελληνικά δεξαμενόπλοια σε απάντηση κατάσχεσης ιρανικού πετρελαίου από δυτικές δυνάμεις. Οι επιλογές της Ισλαμικής Δημοκρατίας περιλαμβάνουν τη χρήση ταχύπλοων σκαφών, drones ή παραθαλάσσιων πυραύλων για να καταστήσει επικίνδυνη τη διέλευση φορτίων. Σε τέτοιο ενδεχόμενο, οι αμερικανικές και συμμαχικές δυνάμεις του 5ου Στόλου, που περιπολούν στην περιοχή, αναμένεται να αντιδράσουν αποφασιστικά.
Οικονομικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις
Εάν το Ιράν υλοποιήσει την απειλή και εμποδίσει τη διέλευση των ενεργειακών φορτίων, οι διεθνείς αγορές θα δεχτούν ισχυρό πλήγμα. Η άνοδος των τιμών του πετρελαίου ενδέχεται να είναι ραγδαία, με άμεσο αντίκτυπο στη σταθερότητα των παγκόσμιων οικονομιών. Η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ διαθέτουν εναλλακτικούς αγωγούς που εκτρέπουν μέρος της παραγωγής προς Ερυθρά Θάλασσα και Κόλπο του Ομάν αντίστοιχα, όμως κράτη όπως το Ιράκ, το Κατάρ και το Κουβέιτ εξαρτώνται απόλυτα από τη συγκεκριμένη θαλάσσια δίοδο. Αξιοσημείωτο είναι ότι το ίδιο το Ιράν εξαρτάται επίσης από τα Στενά του Ορμούζ για τις εξαγωγές του, παρά το γεγονός ότι διαθέτει έναν μικρότερο τερματικό σταθμό στο ανατολικό άκρο του στενού. Κατά τον πόλεμο Ιράν–Ιράκ (1980–1988), οι επιθέσεις σε δεξαμενόπλοια ήταν συχνές, ενώ οι κυρώσεις του 2011 είχαν οδηγήσει σε φραστικές απειλές αποκλεισμού χωρίς όμως να υλοποιηθούν. Το σημερινό σκηνικό, ωστόσο, είναι διαφορετικό: η ένταση ΗΠΑ–Ιράν είναι στα ύψη, ενώ ο κίνδυνος ανεξέλεγκτης στρατιωτικής κλιμάκωσης είναι υπαρκτός.
