Περισσότεροι από επτά εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους παγκοσμίως το 2023 λόγω της έκθεσης στον καπνό, σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Αξιολόγησης Υγείας (IHME) του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον. Παρά τις επιμέρους επιτυχίες στην αντιμετώπιση του φαινομένου, όπως η μείωση των σχετικών θανάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά 45% από το 1990, το παγκόσμιο ποσοστό αυξήθηκε κατά 24,4%, υποδεικνύοντας την επιμονή και την προσαρμοστικότητα της καπνοβιομηχανίας. Το κάπνισμα παραμένει η κυριότερη αιτία θανάτου στους άνδρες – με 5,59 εκατομμύρια θανάτους – ενώ στις γυναίκες κατατάσσεται έβδομη, με 1,77 εκατομμύρια. Η κατάσταση σε ορισμένες χώρες είναι ιδιαίτερα ανησυχητική: στην Αίγυπτο, οι θάνατοι από τον καπνό αυξήθηκαν κατά 124,3% από το 1990, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη αύξηση παγκοσμίως. Ο Μπρουκς Μόργκαν, ερευνητής του IHME, επεσήμανε ότι η έκθεση στον καπνό αποτέλεσε το 2023 έναν από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για την ανθρώπινη υγεία, συντελώντας σχεδόν σε έναν στους οκτώ θανάτους διεθνώς. Όπως υπογράμμισε, η ανάγκη για ταχεία και αποτελεσματική εφαρμογή πολιτικών κατά του καπνίσματος είναι πιο επιτακτική από ποτέ.
Σε ξεχωριστή μελέτη που παρουσιάστηκε στο Παγκόσμιο Συνέδριο για τον Έλεγχο του Καπνίσματος στο Δουβλίνο, αναλύθηκαν οι επιπτώσεις του καπνού σε πέντε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος (Βολιβία, Ονδούρα, Νιγηρία, Παραγουάη και Ουρουγουάη). Τα ευρήματα ήταν αποκαλυπτικά: πάνω από 41.000 θάνατοι και σχεδόν 4,3 δισ. δολάρια σε κόστος για την υγειονομική περίθαλψη, την απώλεια παραγωγικότητας και την άτυπη φροντίδα. Η Κασάντρα Κέλι-Σιρίνο, διευθύντρια της Διεθνούς Ένωσης κατά της Φυματίωσης και των Πνευμονοπαθειών, τόνισε ότι δεν υπάρχει ασφαλής μορφή καπνού, καταγγέλλοντας τη ρητορική περί “μειωμένου κινδύνου” ως στρατήγημα κερδοφορίας. Κάλεσε δε σε πολιτική μηδενικής ανοχής απέναντι σε όλα τα προϊόντα καπνού.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), μέσω έκθεσής του, ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να αυξήσουν τη φορολογία στα καπνικά προϊόντα και να προειδοποιούν τους καταναλωτές με σοκαριστικές εικόνες στις συσκευασίες. Ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Δρ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, προειδοποίησε ότι η πρόοδος στον έλεγχο του καπνίσματος παραμένει εύθραυστη, καθώς η καπνοβιομηχανία στρέφεται πλέον σε νέα προϊόντα νικοτίνης και στρατηγικά στοχεύει τους νέους. Η πρότασή του για αξιοποίηση των φορολογικών εσόδων από τον καπνό για την κάλυψη των ελλειμμάτων στον τομέα της υγείας αποκτά ιδιαίτερο βάρος σε μια περίοδο που η διεθνής χρηματοδοτική στήριξη υποχωρεί. Το κάπνισμα, παρ’ όλες τις εκστρατείες πρόληψης και τις νομοθετικές ρυθμίσεις, παραμένει μια σιωπηλή αλλά αδιάκοπη κρίση δημόσιας υγείας.
