Μέρκελ - Παπαχελάς: Με πλήγωνε όταν κάποιος έλεγε τους Έλληνες τεμπέληδες
Δύο δεκαετίες μετά την αρχή μιας εθνικής τραγωδίας με οικονομικό πρόσημο, η Άνγκελα Μέρκελ επέστρεψε στη δημόσια σφαίρα της ελληνικής επικαιρότητας με ένα «ευχαριστώ» που, όσο κι αν ακούγεται ανθρώπινο, δεν μπορεί να καλύψει το έλλειμμα πολιτικής και ηθικής ενσυναίσθησης. Σε τηλεοπτική της συνέντευξη στον ΣΚΑΪ και τον Αλέξη Παπαχελά, η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας δεν είπε αυτό που περίμεναν για χρόνια να ακούσουν οι Έλληνες: μια συγγνώμη για τα δεινά που προκάλεσαν οι επιλογές της δικής της κυβέρνησης και των εταίρων της στην ευρωζώνη. Αντίθετα, είπε πως δεν θα το έκανε ποτέ, διότι «κάτι έπρεπε να αλλάξει στην ελληνική πολιτική και αυτό έπρεπε να γίνει εσωτερικά». Ένα σχόλιο που ακυρώνει όχι μόνο την ευθύνη των υπερεθνικών θεσμών για το βάθος και τη διάρκεια της κρίσης, αλλά και την ίδια την αλληλεγγύη που δήθεν υπηρετεί το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Μέρες με 60 ευρώ, ουρές στα ΑΤΜ, δεκαετίες χαμένες για τη νέα γενιά – και όλα αυτά, σύμφωνα με τη Μέρκελ, ήταν αποφάσεις των Ελλήνων πολιτικών. Εκείνων δηλαδή που ανέλαβαν να εφαρμόσουν, ενίοτε με τρόμο και άλλοτε με κυνισμό, τα μέτρα που υπαγόρευαν οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Ακόμα και τώρα, εν έτει 2025, η πρώην καγκελάριος δεν αποστασιοποιείται από τη γραμμή της εποχής: υπεύθυνοι για την εξαθλίωση ήταν οι ίδιοι οι Έλληνες. Η ίδια απλώς έπρεπε –όπως είπε– να «διατηρήσει την υποστήριξη της γερμανικής πλειοψηφίας». Ένα πρωθυπουργικό αξίωμα που μοιάζει να μην αφορά τους λαούς, αλλά τα εκλογικά ακροατήρια της Βόρειας Ευρώπης. Κι όμως, η Ελλάδα το 2010–2015 δεν ήταν απλώς ένα κράτος με χρέος. Ήταν ένα έθνος σε ανασφάλεια, σε απόγνωση, σε συλλογική κατάρρευση. Άνεργοι νέοι, ηλικιωμένοι δίχως φάρμακα, επιχειρήσεις που έκλειναν κάθε μέρα, παιδιά που λιποθυμούσαν από την πείνα στα σχολεία. Μια κοινωνία που είχε ήδη πληρώσει –πολλαπλά– την κακοδιοίκηση, τη διαφθορά, αλλά και την ενδοτικότητα πολιτικών ελίτ δεκαετιών. Αλλά αντί για θεραπεία, της επεβλήθη λιτότητα. Αντί για ενίσχυση, της κόπηκε η ανάσα.
Γεροβασίλη: Ο Τσίπρας δεν κορόιδεψε ούτε τη Μέρκελ ούτε τον ελληνικό λαό – «Η διαπραγμάτευση έφερε μνημόνιο 20 δισ. ευρώ ελαφρύτερο»
Και η Μέρκελ; Βλέπει, αναγνωρίζει, εντυπωσιάζεται από την αντοχή, όπως είπε –«αναρωτήθηκα αν οι Γερμανοί θα άντεχαν με 60 ευρώ». Αλλά και πάλι, αρνείται να χρωστά κάτι σε αυτόν τον λαό. Μόνο ένα «ευχαριστώ», σαν να μιλά για υπαλλήλους που έκαναν σωστά τη δουλειά τους. Η φράση της «δεν υπήρχε έτοιμο σχέδιο για Grexit» δεν αθωώνει το γεγονός ότι το φάσμα της εξόδου χρησιμοποιήθηκε ως μέσο εκβιασμού. Το «συνομιλούσαμε με ειλικρίνεια» που είπε για τον Αλέξη Τσίπρα δεν αρκεί για να σβήσει την εικόνα μιας κυβέρνησης που βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα: ή συνθηκολογείς ή σε διαλύουμε.
Από την άλλη, η ίδια δεν διστάζει να αποδώσει στον Γιώργο Παπανδρέου την ευθύνη ότι «δεν είχε σχέδιο». Ένας πρώην πρωθυπουργός, λέει, που δεν ρωτήθηκε καν τι ήθελε να κάνει. Μια διαπίστωση που ακουμπά τα όρια της γελοιοποίησης για μια Ευρώπη που λειτουργούσε με αυστηρούς, σκληρούς, και ενίοτε αδιαφανείς, μηχανισμούς ελέγχου – όχι με ειλικρινή διάλογο και δημοκρατική συναίνεση. Η Άνγκελα Μέρκελ μπορεί σήμερα να μιλά με πιο ήπιο τόνο, να εμφανίζεται ώριμη και στοχαστική, να δείχνει πρόθυμη να αναλογιστεί λάθη, ίσως και να τα κατανοήσει εκ των υστέρων. Όμως δεν είναι μια απλή παρατηρήτρια της Ιστορίας, ούτε μπορεί να εμφανίζεται με το βάρος μιας αθώας αποστασιοποίησης. Ήταν το πρόσωπο που καθόρισε τη σκληρή γεωμετρία της Ευρώπης των Μνημονίων, το πολιτικό σύμβολο μιας εποχής όπου το χρήμα και τα ελλείμματα μέτρησαν περισσότερο από τους ανθρώπους και τις ζωές τους.
Ο Γιώργος Παπανδρέου απαντά στην Μέρκελ: Υποτίμησε την κρίση, δεν κατάλαβε το μέγεθός της
Και τώρα, σχεδόν δέκα χρόνια από το τέλος της ελληνικής μνημονιακής περιπέτειας, απευθύνεται στους Έλληνες όχι για να ζητήσει συγγνώμη, αλλά για να πει «ευχαριστώ». Ευχαριστώ γιατί άντεξαν, γιατί δεν κατέρρευσαν, γιατί παρέμειναν στην ευρωζώνη. Αλλά τι σημαίνει, τελικά, αυτό το ευχαριστώ; Αλλάζει κάτι; Αποκαθιστά τη δικαιοσύνη; Αρκεί ως αναγνώριση, έστω και εκ των υστέρων, των θυσιών που έγιναν κάτω από πίεση, εκβιασμό και συστημική περιφρόνηση; Το πιο οδυνηρό, ίσως, είναι ότι πίσω από τις σημερινές δηλώσεις, απουσιάζει η παραμικρή πρόθεση έμπρακτης πολιτικής αυτοκριτικής. Δεν υπήρξε λάθος, δεν υπήρξε υπερβολή, δεν υπήρξε δυσανάλογο κόστος. Μόνο η παραδοχή της αντοχής.
Καμμένος: Η Μέρκελ λέει τη μισή αλήθεια, θα αποκαλύψω τα πρακτικά της σύσκεψης των πολιτικών αρχηγών του 2015
Και μια ερώτηση –αν οι Γερμανοί θα άντεχαν με 60 ευρώ– που αποτυπώνει μεν τον σκληρό ρεαλισμό εκείνης της εποχής, αλλά δεν αρκεί για να αποδώσει τον πόνο, την απελπισία και την κοινωνική εξουθένωση που έζησε η ελληνική κοινωνία. Η Ιστορία δεν γράφεται με ευγένειες, ούτε με λόγια που έρχονται καθυστερημένα, χωρίς να συνοδεύονται από πράξεις. Το να πεις «συγγνώμη» δεν διορθώνει το παρελθόν, αλλά αποδεικνύει ότι το έχεις κατανοήσει. Αντίθετα, το να περιορίζεσαι σε ένα πολιτικά βολικό «ευχαριστώ» απλώς επιβεβαιώνει ότι, ακόμα και σήμερα, δεν είσαι έτοιμος να δεις κατάματα το βάθος της ευθύνης σου. Και τότε, το βάρος δεν μένει μόνο στο παρελθόν. Συνεχίζει να βαραίνει το παρόν.
