Δυο σημαντικά διηγήματα (“Μαζώχτρα”-“Αυτόχειρ”) μεταφέρονται επιτυχώς στην σκηνή, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (που έκανε, επίσης πολύ πετυχημένα, τους “Χαλασοχώρηδες” του Παπαδιαμάντη). Και οι δυο παραστάσεις παίζονται για δεύτερη χρονιά και τελειώνουν σε ελάχιστες μέρες. Από την Ηρώ Μητρούτσικου «ΜΑΖΩΧΤΡΑ» Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Το «Αργύρης Εφταλιώτης» είναι το φιλολογικό ψευδώνυμο του λογοτέχνη, ποιητή και πεζογράφου Κλεάνθη Μιχαηλίδη […]
Δυο σημαντικά διηγήματα (“Μαζώχτρα”-“Αυτόχειρ”) μεταφέρονται επιτυχώς στην σκηνή, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (που έκανε, επίσης πολύ πετυχημένα, τους “Χαλασοχώρηδες” του Παπαδιαμάντη). Και οι δυο παραστάσεις παίζονται για δεύτερη χρονιά και τελειώνουν σε ελάχιστες μέρες.
Από την Ηρώ Μητρούτσικου
«ΜΑΖΩΧΤΡΑ»
Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ:
Το «Αργύρης Εφταλιώτης» είναι το φιλολογικό ψευδώνυμο του λογοτέχνη, ποιητή και πεζογράφου Κλεάνθη Μιχαηλίδη (1848-1923). Το ψευδώνυμο προέρχεται από την Εφταλού, παραθαλάσσια τοποθεσία, μέχρι και σήμερα, στην πατρίδα του, τη Λέσβο.
Τα διηγήματα είναι η σημαντικότερη συνεισφορά του Εφταλιώτη στη νεοελληνική λογοτεχνία, ενώ η πίστη του στον δημοτικισμό ενέπνευσε όλα σχεδόν τα κείμενά του.
Μεταξύ πολλών άλλων, έγραψε και το διήγημα «Μαζώχτρα» (1900) -το οποίο μέχρι πριν μερικές δεκαετίες διδασκόταν στα σχολεία. Είναι βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα (και τις αλλεπάλληλες επαναστάσεις της Κρήτης τον 19ο αιώνα), όπως του τα εξιστόρησε ο φίλος του, Αλέξανδρος Πάλλης, στον οποίο αφιερώνεται το έργο. Άλλο του μυθιστόρημα, το «Μανώλης ο Ντελμπεντέρης» (1899) γυρίστηκε και προβλήθηκε σε συνέχειες, από την ΕΤ2, το 1991, σε σκηνοθεσία Γ.Πετρίδη. Ο Εφταλιώτης έγραψε και ένα θεατρικό έργο, τον «Βουρκόλακα» (1900), που αντλεί από δημοτικά τραγούδια και παρουσίασε το 2015 η Νένα Μεντή.
Ως συγγραφέας προσέφερε στη νεοελληνική λογοτεχνία, αλλά βοήθησε, επίσης, στη γλωσσική ενοποίηση του έθνους και χάραξε μία βαθύτατη τομή στη λογοτεχνία. Με τη “Μαζώχτρα” ο Εφταλιώτης κατάφερε να περάσει από την απλή ηθογραφία στην ψυχογραφική διείσδυση και να μας δώσει ένα έργο σε δημοτική γλώσσα, το οποίο κρατά, μέχρι και σήμερα, αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ:
Στην ημιαυτόνομη Κρήτη του 1880, σε ένα ιδανικό χωριό των Χανίων, την «Παραμυθιά», ζούσε μια πολύ όμορφη κοπέλα, η Ασήμω, που ήταν φτωχή και για να ζήσει μάζευε ελιές στα κτήματα των άλλων. Επίσης, ήταν παιδική φίλη με το αρχοντόπουλο, Πανάγο. Όταν οι δύο νέοι ερωτεύονται και ανταλλάσσουν όρκους αγάπης, η οικογένεια του Πανάγου τον πείθει ότι δε μπορεί να παντρευτεί μια…μαζώχτρα. H προδομένη Ασήμω αντιμετωπίζει τον χλευασμό του χωριού. Σκέφτεται να πέσει στον γκρεμό…αλλά, τελικά, δε συμβιβάζεται με την κοινωνική αδικία κι αποφασίζει να εκδικηθεί με το μόνο εργαλείο που έχει, την γλώσσα της. Με ένα ψέμα της, που διαδίδεται σαν φήμη σε όλο το χωριό, σπέρνει τη συμφορά: Αλλεπάλληλα φονικά ξεκινούν ανάμεσα σε χριστιανούς και μπλέκονται, έπειτα, κι οι μουσουλμάνοι Παραμυθιώτες, ενώ μέχρι τότε Έλληνες και Τούρκοι ζούσαν δίπλα-δίπλα ειρηνικά και ήσυχα…
Ένα ολόκληρο χωριό φτάνει στην καταστροφή, γιατί κανείς, όταν ξέσπασε το κακό, δεν κάθισε να σκεφτεί τις πραγματικές αιτίες, να ψάξει τη ρίζα του κακού.
Η ΟΜΑΔΑ:
Όλοι θυμόμαστε την επιτυχία που είχε κάνει η πρώτη σκηνοθετική δουλειά του Κώστα Παπακωνσταντίνου: Οι «Χαλασοχώρηδες», το πολιτικό διήγημα του Παπαδιαμάντη, είχε μεταφερθεί στη σκηνή, από την ίδια ομάδα και παιζόταν επί τέσσερα χρόνια. Τη μέθοδο που “δούλεψε” τόσο καλά στους «Χαλασοχώρηδες», ένα έργο ηλικίας 115 ετών, επαναλαμβάνει και στη «Μαζώχτρα» ο Κ.Παπακωνσταντίνου.
Και τα δυο διηγήματα μεταφέρονται στη θεατρική σκηνή χωρίς τη χρήση αφηγητή και χωρίς το κείμενο να υποστεί διασκευή. Και τα δυο διηγήματα -με το μοναδικό τους γλωσσικό ιδίωμα- μέσα από την ιστορίες μικρών κοινωνιών, ασκούσαν κριτική στο σύστημα της χώρας, του μικρού χωριού που ονομάζεται Ελλαδίτσα, αλλά και στο κάθε Ελληνικό χωριό που χρησιμοποιεί το κουτσομπολιό για να περάσει την ώρα του και τα “πρέπει” για να βγάλει στην επιφάνεια τα βίαια ένστικτά του.
Η φτωχή κι ορφανή Ασήμω, προδομένη από έρωτα, αποφασίζει να πάρει εκδίκηση. Δεν είναι, όμως, εκείνη ο απόλυτος φταίχτης, γιατί δεν είναι δυνατόν να αντιληφθεί τί αντίκτυπο μπορεί να έχουν τα ψέματα που διαδίδει. Η βία φέρνει βία, ειδικά όταν οι κοινωνικές «δομές και οι αξίες» δεν βασίζονται πάνω στην ελευθερία, επομένως η όποια αλλαγή μπορεί να επέλθει μόνο ως αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας. Την Ασήμω την αντιμετωπίζουν όλοι σαν την παρατρεχάμενη του χωριού κι αυτή νιώθει απροστάτευτη. Έτσι όλοι, σχεδόν, καταλήγουν, προβλεπόμενα, στον θάνατο.
“Πού καιρός και πού κεφάλι να στοχαστούν, να βρούνε τη φύτρα και τη ρίζα τού κακού. Όλοι φρενιασμένοι τρέχανε…”, λέει ο συγγραφέας.
Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ:
Μια παράσταση λιτή και τίμια, χωρίς καμία προσπάθεια στολιδιών στον λόγο ή στην όψη. Τρεις ηθοποιοί, καθισμένοι σε τρία σκαμνάκια, ψήνουν ελληνικό καφέ στο μπρίκι κι αρχίζουν να λένε μεταξύ τους τι έχει συμβεί… Και το διήγημα, ξαφνικά, παίρνει ζωή, μπροστά στα μάτια μας με ελάχιστα αντικείμενα και κουστούμια (Ζωή Αρβανίτη), αλλά και κωμικές σκηνοθετικές παρεμβάσεις που αποσυμφορίζουν. Η διακριτική μουσική είναι πρωτότυπη (Βασίλης Κουτσιλιέρης), γράφτηκε για την παράσταση με έμφαση στο μαντολίνο, παραδοσιακό όργανο της Κρήτης. Εξαιρετικές ερμηνείες των πολλαπλών ρόλων του έργου από τους τρεις ηθοποιούς, σε μια παράσταση που το δράμα συμβαδίζει με το αστείο κι η απόγνωση του ρόλου με την αντικειμενικότητα του ηθοποιού, αλλά και το κλείσιμο του ματιού στον θεατή.
Μια παράσταση σαν παιχνίδι, ένα μη ηθογραφικό κείμενο, αλλά με υπόγειο, κοινωνικό σχολιασμό, ένα συμβάν σε ένα μικρό χωριουδάκι που αντικατοπτρίζει όμως, ότι συμβαίνει πάντα, σε όλον τον κόσμο. Από τις προσωπικές μας σχέσεις, μέχρι τους μεγαλύτερους πολέμους.
Η παράσταση παρουσιάζεται για δεύτερη χρονιά, σε καλύτερη σκηνή (“104”) από την περσινή και με μια άξια αντικατάσταση. ΔΥΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ 14+15 ΓΕΝΑΡΗ
104
Ευμολπιδών 41, Γκάζι,(metro Κεραμεικός)
Τηλ.: 2103455020
Σάββατο 14/1 στις 9.15,
Κυριακή 15/1 στις 7.00
Εισιτήριο: 12, 8 €
«ΑΥΤΟΧΕΙΡ»
Ο ίδιος σκηνοθέτης (Κώστας Παπακωνσταντίνου) πέρυσι σκηνοθέτησε το λογοτεχνικό κείμενο του Μιχαήλ Μητσάκη και φέτος υποδύεται ο ίδιος –απλά, λιτά και ειλικρινά– το αυτοβιογραφικό κείμενο του Μητσάκη, που περιγράφει ένα συμβάν στην πόλη της Πάτρας ή την ίδια την Πάτρα;
Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ:
Ο Μιχαήλ Μητσάκης (1868-1916) υπήρξε σημαντικός και πολυγραφότατος συγγραφέας, δημοσιογράφος και ταξιδιωτικός περιηγητής, από τους πρωτοπόρους του νατουραλισμού και θεμελιωτής της αστικής πεζογραφίας. Τον ενδιαφέρει η λεπτομέρεια κι όχι η πλοκή. Γράφει σε ένα προσωπικό ιδίωμα, διανθισμένο με στοιχεία καθαρεύουσας, παρόλο που υπήρξε υπέρμαχος της Δημοτικής, ίσως γιατί ως δημοσιογράφος ήταν υποχρεωμένος να γραφεί σε καθαρεύουσα. Ιδιόρρυθμος, σε ηλικία 28 ετών, εκδηλώνεται η υπάρχουσα ψυχική του διαταραχή και νοσηλεύεται σε ψυχιατρείο. Η λογοτεχνική του παραγωγή σταματά. Πεθαίνει σε ηλικία 48 ετών, χωρίς να έχει κατορθώσει ποτέ να εκδώσει δικό του βιβλίο.
Η παραφιλολογία λέει ότι ο Μητσάκης έζησε στο ίδιο δωμάτιο του Δρομοκαΐτειου, στο οποίο απεβίωσε ο άλλος μεγάλος συγγραφέας, ο Βιζυηνός, λες και ο ένας έδωσε τη θέση του στον άλλο, κληροδοτώντας του την ίδια κατάρα · σήμερα μόνο μεγαλοφυΐα αναγνωρίζουμε και στους δύο…
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:
«Την ημέραν αυτή επερνούσα από τας Πάτρας…»
Ο ήρωας -εν προκειμένω, ο συγγραφέας Μ.Μητσάκης- λίγο πριν το 1900, περιγράφει τη ζωή και την πόλη της Πάτρας, με αφορμή την αυτοκτονία ενός τουρίστα, που διέμενε στο ίδιο ξενοδοχείο με αυτόν. Ο ξένος, εγγράμματος εμφανώς, αυτοκτόνησε με πιστολιά στη καρδιά, αφήνοντας ένα σημείωμα: «Αυτοκτονώ, ας μην ενοχληθεί κανείς!»
Ο συγγραφέας σε πρώτο πρόσωπο αναρωτιέται: «Ποίος, λοιπόν, ήθελε να ενοχληθή για την ευγενίαν του ο άγνωστος αυτός ξένος, ο οποίος ήρθε χθες μία νύχτα για να κοιμηθή σήμερα τον τελευταίον του ύπνον, εις ένα ξενοδοχείον;» και περιπλανιέται στην πόλη.
Το σημείωμα του τριβελίζει το μυαλό και εντάσσει τον αποθανόντα σε κάθε εικόνα που βλέπει μπροστά του. Το λιμάνι της Πάτρας, τα μπακάλικα με τους παραγιούς, οι περιδιαβαίνοντες, το γιουσουρούμ, οι ναργιλέδες, οι πλάστιγγες που ζυγίζουν τη σταφίδα, οι άμαξες κι οι χειράμαξες, τα τσουγκρίσματα των ποτηριών στους καφενέδες, οι αμανέδες, τα Ψηλαλώνια, οι ψαράδες, οι νέοι που προσεγγίζουν τις νέες, μέχρι και το κερί που τρεμοπαίζει ή τα καραβόσκοινα έχουν ρόλο μέσα σε αυτό το διήγημα.
Κι αφού τριγυρίσει, στο κάστρο και στην αγορά, καθώς δεν ξεφεύγει από τον νου του το σημείωμα, θα εισβάλλει νοερώς στο δωμάτιο του αποθανόντος και θα προσπαθήσει να παρεισφρήσει και στην καρδιά του.
Ένα κείμενο υπέροχα περιγραφικό, δελεαστικά νατουραλιστικό, κωμικό και συναισθηματικό μαζί.
Ο συγγραφέας κάνει έναν κύκλο στην πόλη, ξεκινώντας και καταλήγοντας στο ξενοδοχείο, όπως κάνει και η ζωή. Ένας κύκλος είναι κι εμείς φθαρτά όντα. Ένας πεθαίνει αλλά οι υπόλοιποι συνεχίζουν να ζουν, συνεχίζουν τον κύκλο της ζωής. Η πόλη εξακολουθεί να ζει στους ρυθμούς της και ο ήλιος ανατέλλει και πάλι από την Παναχαϊκό κόλπο, κάνοντας τον δικό του κύκλο, ατέρμονα.
Ένα κείμενο που μιλάει τη διαχρονικότητα, μέσα από την καθημερινότητα των ανθρώπων (οπού μας δίνεται μια υπέροχη περιγραφή της τότε πόλης των Πατρών).
Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ:
Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου ανέβασε πέρυσι αυτή την παράσταση στην Πάτρα, στο θέατρο act, σκηνοθετώντας στον ρόλο του αφηγητή-Μητσάκη τον, επίσης ηθοποιό και σκηνοθέτη, Δημ.Γεωργαλά. Φέτος, η παράσταση μεταφέρθηκε στην Αθήνα, με τον ίδιο τον σκηνοθέτη να ερμηνεύει τον μονόλογο.
Μια απλή και λιτή παράσταση, γεμάτη αισθαντικότητα, μας μεταφέρει σε έναν άλλο χωροχρόνο, δημιουργώντας μας υπεροχές εικόνες μια παρελθούσας εποχής. Λίγες προβολές στην αρχή και στο τέλος, ενισχύουν απλά την ατμόσφαιρα. Μια καρέκλα ως μοναδικό σκηνικό και ζωντανεύει η σκηνή με ανθρώπους, δια στόματος ενός εξαιρετικού ερμηνευτή και με τη συνδρομή της υπέροχης γλώσσας και γραφής του Μιχαήλ Μητσάκη.
Για ΤΕΣΣΕΡΙΣ τελευταίες παραστάσεις 18+19, 25+26 Γενάρη.
