από την Ηρώ Μητρούτσικου Η ΟΜΑΔΑ Όλοι θυμόμαστε την επιτυχία που είχε κάνει η πρώτη σκηνοθετική δουλειά του Κώστα Παπακωνσταντίνου: Οι «Χαλασοχώρηδες», το πολιτικό διήγημα του Παπαδιαμάντη – ηλικίας 115 ετών- το οποίο είχε μεταφερθεί με λιτό και μοντέρνο τρόπο στη σκηνή. Η ίδια ομάδα έφτιαξε και τη «Μαζώχτρα», οποία παίζεται ακόμα. Και τα δυο […]
από την Ηρώ Μητρούτσικου
Η ΟΜΑΔΑ
Όλοι θυμόμαστε την επιτυχία που είχε κάνει η πρώτη σκηνοθετική δουλειά του Κώστα Παπακωνσταντίνου: Οι «Χαλασοχώρηδες», το πολιτικό διήγημα του Παπαδιαμάντη – ηλικίας 115 ετών- το οποίο είχε μεταφερθεί με λιτό και μοντέρνο τρόπο στη σκηνή. Η ίδια ομάδα έφτιαξε και τη «Μαζώχτρα», οποία παίζεται ακόμα. Και τα δυο διηγήματα μεταφερθήκαν σαν παιχνίδι στη θεατρική σκηνή, χωρίς τη χρήση αφηγητή και χωρίς το κείμενο να υποστεί διασκευή. Και τα δυο διηγήματα -με το μοναδικό τους γλωσσικό ιδίωμα- μέσα από την ιστορίες μικρών κοινωνιών, ασκούσαν κριτική στο σύστημα της χώρας, του μικρού χωριού που ονομάζεται Ελλαδίτσα, αλλά και στο κάθε Ελληνικό χωριό που χρησιμοποιεί το κουτσομπολιό για να περάσει την ώρα του και τα “πρέπει” για να βγάλει στην επιφάνεια τα βίαια ένστικτά του.
«ΑΥΤΟΧΕΙΡ»
Μπορεί να μην είναι φρόνιμο να πηγαίνεις κάποιον που θέλει να αυτοκτονήσει σε μια ταράτσα, αλλά όταν αυτή η πράξη έχει συντελεστεί, έχεις όλο το ελεύθερο… Ο ίδιος σκηνοθέτης (Κώστας Παπακωνσταντίνου) πρόπερσι σκηνοθέτησε το λογοτεχνικό κείμενο του Μιχαήλ Μητσάκη «Αυτόχειρ» απλά, λιτά και ειλικρινά, το οποίο περιγράφει ένα συμβάν στην πόλη της Πάτρας ή την ίδια την Πάτρα; Πέρυσι το υποδύθηκε με επιτυχία ο ίδιος τον μονόλογο στο θέατρο Vault και τον επαναλαμβάνει σήμερα –για μια και μοναδική φορά- στην ταράτσα του “bread and roses”. Αμέσως μετά θα ακολουθήσει συζήτηση για τα ζητήματα της ζωής και της ύπαρξης με τη συνοδεία ποτού και μουσικής!!
Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Ο Μιχαήλ Μητσάκης (1868-1916) υπήρξε σημαντικός και πολυγραφότατος συγγραφέας, δημοσιογράφος και ταξιδιωτικός περιηγητής, από τους πρωτοπόρους του νατουραλισμού και θεμελιωτής της αστικής πεζογραφίας. Τον ενδιαφέρει η λεπτομέρεια κι όχι η πλοκή. Γράφει σε ένα προσωπικό ιδίωμα, διανθισμένο με στοιχεία καθαρεύουσας, παρόλο που υπήρξε υπέρμαχος της Δημοτικής, ίσως γιατί ως δημοσιογράφος ήταν υποχρεωμένος να γραφεί σε καθαρεύουσα. Ιδιόρρυθμος, σε ηλικία 28 ετών, εκδηλώνεται η υπάρχουσα ψυχική του διαταραχή και νοσηλεύεται σε ψυχιατρείο. Η λογοτεχνική του παραγωγή σταματά. Πεθαίνει σε ηλικία 48 ετών, χωρίς να έχει κατορθώσει ποτέ να εκδώσει δικό του βιβλίο. Η παραφιλολογία λέει ότι ο Μητσάκης έζησε στο ίδιο δωμάτιο του Δρομοκαΐτειου, στο οποίο απεβίωσε ο άλλος μεγάλος συγγραφέας, ο Βιζυηνός, λες και ο ένας έδωσε τη θέση του στον άλλο, κληροδοτώντας του την ίδια κατάρα · σήμερα μόνο μεγαλοφυΐα αναγνωρίζουμε και στους δύο…
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
«Την ημέραν αυτή επερνούσα από τας Πάτρας…» Ο ήρωας -εν προκειμένω, ο συγγραφέας Μ.Μητσάκης- λίγο πριν το 1900, περιγράφει τη ζωή και την πόλη της Πάτρας, με αφορμή την αυτοκτονία ενός τουρίστα, ο οποίος διέμενε στο ίδιο ξενοδοχείο με αυτόν. Ο ξένος, εγγράμματος εμφανώς, αυτοκτόνησε με πιστολιά στη καρδιά, αφήνοντας ένα σημείωμα: «Αυτοκτονώ, ας μην ενοχληθεί κανείς!» Ο συγγραφέας σε πρώτο πρόσωπο αναρωτιέται: «Ποίος, λοιπόν, ήθελε να ενοχληθή για την ευγενίαν του ο άγνωστος αυτός ξένος, ο οποίος ήρθε χθες μία νύχτα για να κοιμηθή σήμερα τον τελευταίον του ύπνον, εις ένα ξενοδοχείον;» και περιπλανιέται στην πόλη. Το σημείωμα του τριβελίζει το μυαλό και εντάσσει τον αποθανόντα σε κάθε εικόνα που βλέπει μπροστά του. Το λιμάνι της Πάτρας, τα μπακάλικα με τους παραγιούς, οι περιδιαβαίνοντες, το γιουσουρούμ, οι ναργιλέδες, οι πλάστιγγες που ζυγίζουν τη σταφίδα, οι άμαξες κι οι χειράμαξες, τα τσουγκρίσματα των ποτηριών στους καφενέδες, οι αμανέδες, τα Ψηλαλώνια, οι ψαράδες, οι νέοι που προσεγγίζουν τις νέες, μέχρι και το κερί που τρεμοπαίζει ή τα καραβόσκοινα έχουν ρόλο μέσα σε αυτό το διήγημα. Κι αφού τριγυρίσει, στο κάστρο και στην αγορά, καθώς δεν ξεφεύγει από τον νου του το σημείωμα, θα εισβάλλει νοερώς στο δωμάτιο του αποθανόντος και θα προσπαθήσει να παρεισφρήσει και στην καρδιά του.
Ένα κείμενο υπέροχα περιγραφικό, δελεαστικά νατουραλιστικό, κωμικό και συναισθηματικό μαζί.
Ο συγγραφέας κάνει έναν κύκλο στην πόλη, ξεκινώντας και καταλήγοντας στο ξενοδοχείο, όπως κάνει και η ζωή. Ένας κύκλος είναι κι εμείς φθαρτά όντα. Ένας πεθαίνει αλλά οι υπόλοιποι συνεχίζουν να ζουν, συνεχίζουν τον κύκλο της ζωής. Η πόλη εξακολουθεί να ζει στους ρυθμούς της και ο ήλιος ανατέλλει και πάλι από την Παναχαϊκό κόλπο, κάνοντας τον δικό του κύκλο, ατέρμονα. Ένα κείμενο που μιλάει τη διαχρονικότητα, μέσα από την καθημερινότητα των ανθρώπων (όπου μας δίνεται μια υπέροχη περιγραφή της τότε πόλης των Πατρών).
Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου ανέβασε (2016) αυτή την παράσταση στην Πάτρα, στο θέατρο act, σκηνοθετώντας στον ρόλο του αφηγητή-Μητσάκη τον, επίσης ηθοποιό και σκηνοθέτη, Δημ.Γεωργαλά. Την επόμενη σεζόν η παράσταση μεταφέρθηκε στην Αθήνα, με τον ίδιο τον σκηνοθέτη να ερμηνεύει τον μονόλογο.
Μια απλή και λιτή παράσταση, γεμάτη αισθαντικότητα, μας μεταφέρει σε έναν άλλο χωροχρόνο, δημιουργώντας μας υπεροχές εικόνες μια παρελθούσας εποχής. Λίγες προβολές στην αρχή και στο τέλος, ενισχύουν απλά την ατμόσφαιρα. Μια καρέκλα αποτελεί το μοναδικό σκηνικό και πάνω σε αυτή ζωντανεύει η σκηνή, γεμίζει με ανθρώπους, που τρέχουν, περπατούν, χαλαρώνουν στους δρόμους μια παλιάς Πάτρας κι όλα αυτά δια στόματος ενός εξαιρετικού ερμηνευτή και με τη συνδρομή της υπέροχης γλώσσας και γραφής του Μιχαήλ Μητσάκη.
Ο Μητσάκης μέσα από ένα απλό αφηγηματικό σχήμα, μελετά φιλοσοφικά το φαινόμενο της ζωής, παρατηρώντας και περιγράφοντας την καθημερινότητα των ανθρώπων, δίνοντάς μας έτσι κι ένα υπέροχο «ρεπορτάζ» για την Πάτρα του 1900.
Η ιστορία διαδραματίζεται στην πόλη της Πάτρας λίγο πριν το 1900. Ο Μητσάκης, ο οποίος διατηρεί το όνομά του στο κείμενο, φτάνει στην πόλη, όπου μαθαίνει για την αυτοκτονία ενός ξένου. Ο αυτόχειρας έχει αφήσει ένα σημείωμα με πέντε μόνο λέξεις: “Αυτοκτονώ, ας μην ενοχληθεί κανείς”. Καθώς ο συγγραφέας-αφηγητής περιπλανιέται στην πόλη, παρατηρώντας τη ζωή και τους ανθρώπους της, αναρωτιέται για το ποιός θα μπορούσε να ενοχληθεί από το θάνατο ενός αγνώστου. Το έργο πραγματεύεται το ζήτημα του κύκλου της ζωής και του θανάτου, της φθαρτότητας του ανθρώπου και της διαχρονικότητας της ανθρωπότητας. Ένας πεθαίνει, μα η πόλη συνεχίζει να ζει. Ο ήλιος θα ανατείλει και πάλι.
Στην ταράτσα του «bread and roses»
Πανεπιστημίου 64 (στοά), Ομόνοια
Παρασκευή 29/9/2017
9.00 μ.μ.
