Βόρεια Μακεδονία: Περιπλοκές στην ευρωπαϊκή προοπτική της γείτονος μετά την ανυποχώρητη στάση της Βουλγαρίας.
Βόρεια Μακεδονία: Η πρόσφατη διένεξη Βόρειας Μακεδονίας και Βουλγαρίας αναφορικά με την ένταξη της πρώτης στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί ένα μοχλό πίεσης και την κορυφή μόνο ενός προβλήματος με πολύ βαθύτερες ρίζες. Ενός προβλήματος στο οποίο εμπλέκεται και η Σερβία και σε μικρότερο βαθμό η Ελλάδα και η απαρχή του είναι τον Μεσαίωνα. Έτσι, μπορεί ο αυστηρός πυρήνας του μεσαιωνικού βουλγαρικού κράτους και η πρωτεύουσά του Βέλικο Τάρνοβο να περιλαμβάνονται κατά προσέγγιση στη σημερινή Βουλγαρία, ωστόσο κατά περιόδους το κράτος αυτό επεκτεινόταν κατέχοντας για μεγάλα διαστήματα την περιοχή που σήμερα ονομάζουμε Βόρεια Μακεδονία.
Στην περιοχή αυτοί κατοικούσαν πυκνοί σλαβικοί πληθυσμοί, την πατρωνία των οποίων από τότε διεκδικούσαν και η Βουλγαρία και η κατά περιόδους κατερχόμενη προς το Αιγαίο Σερβία. Η αλήθεια βέβαια είναι –και όταν μιλάμε για αλήθεια εννοούμε τη γλωσσική- είναι πως η βορειομακεδονική διάλεκτος των σλαβικών δεν αποτελεί αυτόνομη γλωσσική οντότητα (όπως τα σερβικά, τα ρωσικά κ.τ.λ.), αλλά μοιάζει περισσότερο με μια βουλγαρική διάλεκτο με κάποια σερβικά στοιχεία.
Οι πρωθυπουργοί Βουλγαρίας και Βόρειας Μακεδονίας
Η μακεδονική ταυτότητα
Στην Ελλάδα αρκετοί αρέσκονται να τονίζουν πως η εθνική ταυτότητα και συνείδηση των μέχρι πρότινος καλούμενων Σκοπιανών δημιουργήθηκε από την πλύση εγκεφάλου που έκανε το καθεστώς του Τίτο στους ντόπιους πληθυσμούς, προκειμένου η Γιουγκοσλαβία να αποκτήσει έρεισμα για μελλοντικές διεκδικήσεις επί των εδαφών της ελληνικής Μακεδονίας. Αυτό είναι μια αλήθεια, αλλά όχι ολόκληρη. Φαίνεται πως κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας οι πληθυσμοί της περιοχής απώλεσαν την έννοια της εθνικής ταυτότητας και αυτοπροσδιορίζονταν με το θρήσκευμα και τη γεωγραφική εντοπιότητα ως «Μακεντόν ορτοντόξ».
Το γεγονός αυτός πιστοποιεί και ο Έλληνας λογοτέχνης Στρατής Μυριβήλης που πολέμησε εναντίον των Γερμανοβουλγάρων στο μακεδονικό μέτωπο κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατέγραψε τις εμπειρίες του στο μυθιστόρημα «Η ζωή εν τάφω». Στο απόσπασμα που θα παραθέσουμε αμέσως μετά φαίνεται ξεκάθαρα πως οι πληθυσμοί της περιοχής, παρόλο που γλώσσα τους προσομοιάζει πολύ με τα βουλγαρικά, αντιπαθούν εξίσου τους Βούλγαρους και τους Σέρβους και θέλουν να είναι μόνο «Μακεντόν ορτοντόξ». Ο συγγραφέας καταγράφει τις εμπειρίες του από τη φιλοξενία του σε ένα σπίτι χωρικών, όταν ανάρρωνε από τραυματισμό στο πόδι.
Ο λογοτέχνης Στρατής Μυριβήλης
Η ζωή εν τάφω
«Από προχτές βρίσκουμαι κάτου από στέγη. Ανάμεσα πια σ’ αθρώπους που δε ζούνε ξυλιασμένοι κάτου απ’ την ψυχρή πνοή της στρατιωτικής πειθαρχίας. Ο γιατρός δήλωσε πως για να μου περάσει το πόδι πρέπει πρώτα απ’ όλα να σηκωθώ απ’ το χώμα κι απ’ την υγρασία τ’ αντίσκηνου. Και επειδής δε δέχτηκα με κανέναν τρόπο να πάω στο Νοσοκομείο, ο λοχαγός μου φρόντισε και μ’ έβαλε εδώ, σ’ ένα σπίτι του κοντινού χωριού. […] Οι χωριάτες με δέχτηκαν ανοιχτόκαρδα κι απλά. Και σαν απόμεινα ολομόναχος μαζί τους, άρχεψαν να μου μιλάνε σχεδόν όλοι μαζί, με τη γλώσσα τους που δεν την καταλάβαινα. […] Μα καταλάβαινα πολύ ξάστερα πως ήτανε ένας κόσμος απλός και δουλευτής. Ενας κόσμος ίσιος. Και τα λόγια τους ήτανε όλα λόγια αγαθά, άδολα σαν το ψωμί τους και μοσκοβολισμένα από συμπάθεια και συμπόνεση. […]
»Η μάννα τους δουλεύει στον αργαλειό. Τα μεγάλα της τ’ άσπρα πόδια ανεβοκατεβαίνουν γυμνά πάνου στις πατήτρες, και συχνά μαλώνει γελώντας τις μικρές μου φιλενάδες, που κάνουν ολάκερη συνδιάσκεψη, σοβαρή και φωνακλάδικη, συζητώντας γύρου στο εθνόσημο του κασκέτου μου. Είναι Γκρρτς ή Σρρπ. Ρωμέικο για Σέρβικο. Κι η μάννα τους φαίνεται τους λέει πως είμαι ένας “Γκρρτς”, ένας “ντόμπρο Γκρρτς”, ένας “ντόμπρο κριστιάν” και… να προσέχουν το πονεμένο πόδι μου. […] Η βαθιά ανάγκη που με σπρώχνει να επικοινωνήσω πιο καλά με την πρωτόγονη ψυχήν αυτονών των ανθρώπων, μ’ έκανε να πολεμώ πεισμωμένα να μπω μες στο νόημα του γλωσσικού τους ιδιώματος. Είναι ένα σλαβικό παρακλάδι με πολλά τούρκικα και ρωμέικα στοιχεία. […] Αυτοί εδώ οι χωριάτες, που τη γλώσσα τους την καταλαβαίνουν περίφημα κι οι Βουργάροι κι οι Σέρβοι, αντιπαθούνε τους πρώτους γιατί τους πήρανε τα παιδιά τους στο στρατό.
Μακεντόν ορτοντόξ
Μισούν τους δεύτερους που τους κακομεταχειρίζουνται για Βουργάρους. Και κοιτάνε με αρκετά συμπαθητική περιέργεια εμάς τους περαστικούς Ρωμιούς επειδή είμαστε οι γνήσιοι πνευματικοί υπήκοοι του Πατρίκ, δηλαδή του “Ορθόδοξου Πατριάρχη της Πόλης”. Γιατί η ιδέα του απλώνεται ακόμα, τυλιγμένη μέσα σε μια θαμπή μυστικοπάθεια πολύ παράξενη, πάνου σ’ αυτό τον απλοϊκό χριστιανικό κόσμο. Έπειτα οι τάφοι των παλιώ τους προεστών έχουνε πάνω στις πέτρες σκαλισμένα ελληνικά γράμματα. Τα ίδια γράμματα που ’ναι γραμμένα πάνου στα σκεβρωμένα κονίσματά τους, και στα παλιά εκκλησιαστικά βιβλία των εκκλησιώ τους. Ωστόσο, δε θέλουν να ’ναι μήτε “Μπουλγκάρ”, μήτε “Σρρπ”, μήτε “Γκρρτς”. Μοναχά “Μακεντόν ορτοντόξ”».
Οι βουλγαρικές διεκδικήσεις
Η Σερβία από την πλευρά μετά τις διαδοχικές διπλωματικές και στρατιωτικές ήττες που ακολούθησαν τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας (Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κόσοβο), φαίνεται πως έχει αποσύρει το ενδιαφέρον της από την περιοχή. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με την Βουλγαρία. Και εδώ εδράζεται το όλο πρόβλημα. Η Βουλγαρία ζητάει από τη Βόρεια Μακεδονία την απάλειψη του όρου «μακεδονική γλώσσα» από το διαπραγματευτικό πλαίσιο ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι αυτό, διότι θεωρεί ότι η γλώσσα που ομιλείται στην Βόρεια Μακεδονία είναι διάλεκτος της βουλγαρικής.
Λιούπτσο Γκεοργκιέφσκι
Ο Σκοπιανός πρωθυπουργός που έγινε Βούλγαρος
Η βουλγαρική θέση έχει και ένα άλλο δυνατό έρεισμα. Μια μερίδα του πληθυσμού αυτής της χώρας των 2 εκατομμυρίων κατοίκων θεωρεί πως όντως είναι βουλγαρικής καταγωγής. Περίπου 80.000 άτομα έχουν ζητήσει και έχουν λάβει βουλγαρικό διαβατήριο. Το σημαντικότερο όμως –και το μοναδικό περιστατικό στον κόσμο- είναι πως ο πρώην πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας Λιούπτσο Γκεοργκιέφσκι είναι ανάμεσα σε αυτούς που πήραν βουλγαρικό διαβατήριο, ενώ δηλώνει πως η χώρα του πλαστογραφεί την ιστορία. «Τα τελευταία χρόνια βομβαρδιζόμαστε με ντοκιμαντέρ, όπου βλέπαμε ψεύτικους ήρωες, εκδίδονται βιβλία με πλαστές ιστορίες που βασίζονται σε πλαστά γεγονότα» είχε δηλώσει το 2012 ο Γκεοργκιέφσκι κατά τη διάρκεια παρουσίασης της βιογραφίας του.
Δείτε ακόμη
«Μoney makes the vaccines go around»
Παιδική ηλικία χωρίς άλλα παιδιά: Μια γενιά που μεγαλώνει σε καραντίνα
«Προσωπικότητες της χρονιάς» Μπάιντεν – Χάρις
