Οι στρατιωτικοί στόχοι του Βλαντιμίρ Πούτιν, είτε βασίζονται σε μια προσπάθεια αποκατάστασης του αυτοκρατορικού μεγαλείου της Ρωσίας, είτε στην παραδοσιακή ρωσική εδαφική… παράνοια, είχαν ως αποτέλεσμα την ανθρώπινη τραγωδία του πολέμου που εκτυλίσσεται στην Ουκρανία. Όμως η επιθυμία του Πούτιν να διεκδικήσει εκ νέου αυτό που θεωρεί ως χαμένο ρωσικό έδαφος έχει επεκταθεί και στη σφαίρα της ιστορίας, με πιο πρόσφατο παράδειγμα τους παράλογους και ανακριβείς ισχυρισμούς του για την ιστορία της Ουκρανίας. Αν και ο ιστορικός ρεβιζιονισμός του Πούτιν ήταν πιο έντονος γύρω από ζητήματα που αφορούν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την υποτιθέμενη ιστορική αιτιολόγηση για την «επανένωση» με την Ουκρανία, έχει επίσης μια βαθιά επίδραση σε μια άλλη πτυχή της ρωσικής ιστορίας που δεν έχει λάβει τόση προσοχή, τη μελέτη της σταλινικής καταστολής στη Σοβιετική Ένωση.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ρωσίας έκλεισε την International Memorial Society. Αυτή ήταν μια ΜΚΟ, που ιδρύθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 με σκοπό τη διατήρηση της μνήμης των θυμάτων της βασιλείας του τρόμου του Ιωσήφ Στάλιν, που στάλθηκαν στα στρατόπεδα φυλακών Γκουλάγκ τη δεκαετία του 1930. Το Ανώτατο Δικαστήριο αιτιολόγησε την απόφασή του αναφερόμενο στον νόμο για τους «ξένους πράκτορες» του 2012, που σκοπό είχε να πλήξει κάθε ρωσική οργάνωση που λάμβανε οικονομική βοήθεια από το εξωτερικό.
Ένα τεράστιο αρχείο για τα Γκουλάγκ
Όσο εξελισσόταν, η International Memorial Society συγκέντρωσε ένα τεράστιο αρχείο τεκμηρίωσης για τα Γκουλάγκ και συνιστούσε ενάν σημαντικό οργανισμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Ρωσία. Το κλείσιμό της είναι μόνο ένα από τα πιο κραυγαλέα παραδείγματα του ρεβιζιονισμού του Πούτιν και συνοδεύτηκε από ένα κύμα συλλήψεων αντιφρονούντων, την ίδια στιγμή που η Ρωσία ετοίμαζε τις δυνάμεις της για την εισβολή στην Ουκρανία.
Ο πόλεμος του Πούτιν για την ιστορία της χώρας του βρίσκεται σε εξέλιξη πολλά χρόνια
Σχεδόν μόλις ο Πούτιν ανέλαβε την εξουσία το 1999 -και πολύ πριν ο υπόλοιπος κόσμος διαμορφώσει ιδέα για το πώς θα εξελισσόταν το καθεστώς του- η FSB (η κύρια υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας και ο διάδοχος της KGB) πραγματοποίησε… επισκέψεις σε τουλάχιστον τέσσερα κεντρικά αρχεία στη Μόσχα, εκφοβίζοντας το προσωπικό και ενημερώνοντάς το ότι η «χρυσή εποχή» των ανοιχτών ρωσικών αρχείων πλησίαζε στο τέλος της. Αν και τα αρχεία δεν έκλεισαν, ορισμένα έγγραφα αναταξινομήθηκαν και έγινε πιο δύσκολο για τους ξένους ερευνητές να συνεργαστούν με τους Ρώσους συναδέλφους τους σε αρχειακό υλικό. Το αρχείο της FSB, μαζί με το εξαιρετικά μυστικό αρχείο «Κρεμλίνο» ή «Προεδρικό», παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό κλειστά για τους Ρώσους ιστορικούς -και απολύτως απαγορευμένα για τους ξένους.
Όταν οι ξένοι ιστορικοί ήταν ευπρόσδεκτοι
Στη δεκαετία του 1990, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει αυτή την επίθεση κατά της ιστορίας. Αντίθετα, η δεκαετία του 1990 ήταν μια εποχή που άνοιγαν τα αρχεία και Ρώσοι και ξένοι ιστορικοί άρχισαν να συνεργάζονται για πρώτη φορά. Στη συνέχεια όμως η κυβέρνηση του Πούτιν κατέστησε πιο δύσκολο για τους ιστορικούς να εμβαθύνουν στα ρωσικά κρατικά αρχεία σχετικά με τις ενέργειες του πρώην σοβιετικού δικτάτορα Ιωσήφ Στάλιν.
Δεν είναι, ίσως, τυχαίο ότι μια πρόσφατη οδηγία του Πούτιν στο ουκρανικό μέτωπο διέτασσε την καταστροφή των κτιρίων της SBU (της ουκρανικής κρατικής υπηρεσίας ασφαλείας, που διατηρούσε αρχεία της Σοβιετικής Ένωσης ανοιχτά για τους ιστορικούς) στο Κίεβο. Αν τα καταφέρουν, η καταστροφή του αρχειακού υλικού θα ήταν μια τρομερή απώλεια για τους ιστορικούς και την ιστορική μνήμη. Είναι γεγονός πως η ιστορία πάντα χρησίμευε ως όπλο στην πρώην Σοβιετική Ένωση. Ήταν ένας τρόπος για να ελέγξεις την αφήγηση και να αρνηθείς την αλήθεια του παρελθόντος. Με τη σειρά του ο Πούτιν τώρα προσπαθεί να ελέγξει αυτή την αφήγηση μέσω του πολέμου και της εσωτερικής καταστολής.
Πηγή: Toronto Univercity
