Επιχείρηση Κιμάς – ταινία: Μία αληθινή ιστορία για μια ιδέα που άλλαξε την πορεία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Η απίστευτη ιστορία δύο πρακτόρων της Μυστικής Υπηρεσίας που άλλαξαν την ροή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έσωσαν χιλιάδες ζωές και αναχαίτισαν την ορμή του Χίτλερ, επιστρατεύοντας τον πιο ανορθόδοξο μυστικό πράκτορα: έναν νεκρό. Η «Επιχείρηση Κιμάς», η οποία θα βγει στις ελληνικές αίθουσες την Πέμπτη 12 Μαΐου από την Tanweer, είναι μία απίθανη και αληθινή ιστορία για μια ιδέα που παρά τη λογική και το τεράστιο ρίσκο, κατάφερε το ακατόρθωτο. Στη συναρπαστική πολεμική ταινία πρωταγωνιστούν οι εξαιρετικοί Κόλιν Φερθ (Ο Λόγος του Βασιλιά), Μάθιου Μακφέιντεν (Succession), Κέλι Μακντόναλντ (Καμία Πατρίδα για τους Μελλοθάνατους) και Πενέλοπε Γουίλτον (Εξωτικό Ξενοδοχείο Μάριγκολντ). Τη σκηνοθεσία αναλαμβάνει ο καταξιωμένος Τζον Μάντεν (Ερωτευμένος Σαίξπηρ), σε σενάριο της Μισέλ Άσφορντ (Masters of Sex).

Η ιστορία μας ταιξιδεύει στο 1943. Οι Σύμμαχοι είναι αποφασισμένοι να εξολοθρεύσουν την απειλή του Χίτλερ και σχεδιάζουν μία μεγάλη επίθεση στη Σικελία. Βρίσκονται μπροστά σε μία απίθανη πρόκληση: πώς θα καταφέρουν να προστατεύσουν τους στρατιώτες τους από τη σφαγή στη μάχη; Η τελική ευθύνη βαραίνει δύο μυστικούς πράκτορες, τον Γιούεν Μόνταγκιου (Κόλιν Φερθ) και τον Τσαρλς Κολμόλντλεϊ (Μάθιου Μακφέιντεν), που καταστρώνουν την πιο απρόσμενη στρατηγική αποπροσανατολισμού του αντιπάλου με το βοήθεια ενός νεκρού.

Απίστευτο κι όμως αληθινό

Η «Επιχείρηση Κιμάς» σε σκηνοθεσία του καταξιωμένου Τζον Μάντεν αφηγείται μία πραγματική ιστορία που ξεπερνάει τη φαντασία και άλλαξε την πορεία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και το μέλλον της Ευρώπης. Καθώς οι Σύμμαχοι προετοιμάζονταν να εισχωρήσουν στην κεντρική Ευρώπη το 1943, έψαχναν απεγνωσμένα να βρουν έναν τρόπο να αποφύγουν τη σφαγή των στρατευμάτων τους από τα γερμανικά τάγματα που συγκεντρώνονταν στη νότιο Ιταλία. Έτσι καταστρώθηκε ένα ασύλληπτο σχέδιο που παραπλάνησε τους Ναζί στο να πιστέψουν ότι ο στόχος είναι η Ελλάδα και όχι η Σικελία. Αυτή η ιστορία έγινε το σενάριο της Μισέλ Άσφορντ που όπως μας λέει «είναι η απόλυτη πρωταγωνίστρια της ταινίας!».

‘Η Επιχείρηση Κιμάς ήταν ίσως η πιο επιτυχημένη στρατιωτική επιχείρηση αποπροσανατολισμού’

Ο Μπεν Μακιντάιρ, ο επιτυχημένος συγγραφέας του οποίου το ομώνυμο βιβλίο είναι η βάση της ταινίας, εξηγεί γιατί αυτό το απίθανο γεγονός ήταν μία καταλυτική στιγμή στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Η Επιχείρηση Κιμάς ήταν ίσως η πιο επιτυχημένη στρατιωτική επιχείρηση αποπροσανατολισμού που έγινε ποτέ. Οι ιθύνοντες έπρεπε να πείσουν τους Γερμανούς ότι το μαύρο ήταν άσπρο και ότι το άσπρο ήταν μαύρο. Και το διεκπεραίωσαν με καταπληκτικό τρόπο». Η σεναριογράφος Μισέλ Άσφορντ τονίζει πώς αυτό το επεισόδιο άλλαξε την εξέλιξη του πολέμου. «Είναι απόλυτα αληθινό ότι η Επιχείρηση Κιμάς άλλαξε τον ρου του πολέμου. Αν οι Σύμμαχοι δεν αποκτούσαν πρόσβαση στην Ευρώπη, θα κατατροπώνονταν. Εκείνη τη στιγμή, η Ευρώπη είχε ηττηθεί από τους Γερμανούς. Αν οι Βρετανοί δεν είχαν επιτύχει στην Επιχείρηση Κιμάς, τότε θα ακολουθούσε αιματοχυσία. Χωρίς αυτή την ευφυέστατη πλοκή, δεν θα κέρδιζαν τον πόλεμο».

Ο Μακιντάιρ περιγράφει τις λεπτομέρειες του σχεδίου που θα ξεγελούσε τους Ναζί το 1943 και θα άλλαζε τα πράγματα. «Οι Βρετανοί αποφάσισαν ότι το σχέδιο ήταν να βρουν ένα πτώμα και να του δώσουν μια πλαστή ταυτότητα. Θα το έντυναν με μία στρατιωτική στολή για να τους κάνουν να πιστέψουν ότι είναι ένας ειδικός απεσταλμένος που έχασε τη ζωή του σε αεροπορικό δυστύχημα στη Μεσόγειο». Οι βρετανοί εγκέφαλοι του σχεδίου άφησαν το πτώμα να επιπλέει κοντά σε μία ακτή της ουδέτερης Ισπανίας, ξέροντας ότι θα το περισυνέλλεγαν πράκτορες των Ναζί. Αυτοί οι πράκτορες θα αναμετέδιδαν λανθασμένες πληροφορίες που θα έβρισκαν στο πτώμα κατευθείαν στον Χίτλερ στο Βερολίνο. Ο Μακιντάιρ συνεχίζει λέγοντας «οι Βρετανοί είχαν βάλει έναν χαρτοφύλακα με απόρρητα έγγραφα που θα υποδείκνυαν ότι οι Σύμμαχοι θ’ αποβιβάζονταν στην Ελλάδα και όχι στη Σικελία. Οπότε ήταν μία απόπειρα να παραπλανήσουν τους Ναζί».

Operation Mincemeat

Το σχέδιο συνελήφθη από τον Ίαν Φλέμινγκ, τον μετέπειτα διάσημο συγγραφέα που μας χάρισε αργότερα τον Τζέιμς Μποντ. Ο Μακιντάιρ λέει, «το σχέδιο είχε στοιχεία μυθοπλασίας. Προέκυψε από ένα μυθιστόρημα του Μπέιζιλ Τόμπσον. Κανείς δεν διαβάζει πια Τόμπσον. Αλλά ο Ίαν Φλέμινγκ τον ήξερε. Ήταν βοηθός του Ναυάρχου Γκόντφρεϊ, που ηγούνταν των ναυτικών μυστικών υπηρεσιών στον πόλεμο και αργότερα ήταν η έμπνευση για τον Μ στις ιστορίες του Τζέιμς Μποντ. Ο Φλέμινγκ πρότεινε την ιδέα του μυθιστορήματος του Τόμπσον στον Γκόντφρεϊ. Κι έτσι αυτή η ιδέα γεννήθηκε από τη μυθοπλασία, από ένα μυθιστόρημα».

Όμως, επειδή ήταν τόσο εξωπραγματική, η Επιχείρηση Κιμάς ήταν πολύ δύσκολη στην εκτέλεση της. Κλεισμένοι σε ένα σκοτεινό υπόγειο του κεντρικού Λονδίνου, οι δύο μυστικοί πράκτορες Γιούεν Μόνταγκιου (Κόλιν Φερθ) και Τσαρλς Κολμόλντλεϊ (Μάθιου Μακφέιντεν) έπρεπε να λύσουν ένα σωρό κόμπους στην πλοκή. Ο Μακιντάιρ εξηγεί, «αποδείχτηκε πολύ δύσκολη υπόθεση γιατί, αν θέλετε το πιστεύετε, εν μέσω πολέμου ήταν δύσκολο να βρεθεί ένα πτώμα. Οι άνθρωποι πέθαιναν σωρηδόν, αλλά δεν μπορούσες να βρεις ένα πτώμα που μοιάζει να ανήκει σε πνιγμένο και μάλιστα σε κάποιον που έπεσε από αεροπλάνο. Το θέμα ήταν να βρεθεί ένα πτώμα και στην πορεία να επινοηθείς ένας χαρακτήρας που δεν υπήρχε. Ήταν σαν να γράφουν ένα μυθιστόρημα. Πώς δημιουργείς κάποιον που δεν υπάρχει;».

Το ρίσκο

Αυτό είναι και το απίστευτο κομμάτι της επιχείρησης που πυροδότησε μία καθηλωτική ιστορία. Ο σκηνοθέτης Τζον Μάντεν τονίζει τι τον προσέλκυσε στην ιστορία. «Είναι μια απίστευτη ιστορία, τόσο επισφαλής και ανορθόδοξη με κάθε τρόπο. Ως σκηνοθέτης, τη βρήκα ακαταμάχητη. Το ρίσκο ήταν τόσο μεγάλο που αν η επιχείρηση αποτύγχανε, θα ήταν μία καταστροφή που θα άφηνε το σημάδι της όπως κάθε μεγάλο πολεμικό γεγονός. Έπρεπε να λειτουργήσει, αλλιώς θα ερχόταν η κόλαση. Η ιδέα ήταν τόσο εύθραυστη, τόσο δύσκολη στην εφαρμογή της που την κάνει συναρπαστική».

Η Κέλι Μακντόναλντ, που υποδύεται την Τζιν Λέσλι, που ήταν αναντικατάστατη στην επινόηση του σχεδίου, λέει «Το ανθρώπινο στοιχείο είναι πολύ ενδιαφέρον στην ιστορία. Όταν σκεφτόμαστε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σκεφτόμαστε έναν στρατιώτη στην ξηρά. Είναι φρέσκο που επικεντρωθήκαμε σε ανθρώπους σε ένα υπόγειο στο Λονδίνο που κατεβάζουν τρελές ιδέες για να ξεγελάσουν τους Γερμανούς. Είναι απίστευτο που λειτούργησε». Ο Τζόνι Φλιν, που υποδύεται τον Ίαν Φλέμινγκ, σχολιάζει πόσο συναρπαστικό είναι να βλέπει κανείς αυτές τις αγνές ιδιοφυίες να προσπαθούν να ξεγελάσουν τους Γερμανούς.

‘Μπήκε στο μυαλό του αντιπάλου’

«Φρόντισαν να εξασφαλίσουν με κάθε τρόπο ότι το σχέδιο θα εκτελεστεί και γι΄αυτό έμπαιναν στη θέση του αντιπάλου σε κάθε βήμα. Είναι ανατριχιαστικό και συγκινητικό το ρίσκο που πήραν και πόσο διακυβεύονταν. Είναι ξεκάθαρο ότι ακόμα και σήμερα είμαστε ευεργετημένοι από τις ενέργειες τους» λέει ο ηθοποιός. Το κοινό θα καθηλωθεί από την ευρηματική φύση των χαρακτήρων που συμμετείχαν στην επιχείρηση. Ο Γιούεν Μόνταγκιου είναι ένα τρανό παράδειγμα. Ο Κόλιν Φερθ λέει ότι «ο Γιούεν Μόνταγκιου ήταν ένας δικηγόρος που επιστράτευσε τις δεξιότητες του για να προνοήσει πώς θα σκέφτονταν οι άλλοι. Μπήκε στο μυαλό του αντιπάλου, όπως θα έκανε σε μία δίκη. Ήταν ανεκτίμητη η προσφορά του στην επιχείρηση γιατί προέβλεπε τις επόμενες κινήσεις του εχθρού».

Την ιστορία εμπλουτίζει το ερωτικό τρίγωνο ανάμεσα στον Τσαρλς Κολμόλντλεϊ, την Τζιν και τον Γιούεν Μόνταγκιου. Ο Φερθ λέει σχετικά, «οι δύο άντρες είναι φίλοι, αλλά είναι και οι δύο ερωτευμένοι με την Τζιν. Εκείνη νοιάζεται και για τους δύο, οπότε είναι ένα περίπλοκο σύνολο από καταπιεσμένα συναισθήματα, που τροφοδοτούνται από το ρίσκο της επιχείρησης και το απομονωμένο περιβάλλον. Βρίσκονται ο ένας πάνω στον άλλο και μάλιστα για το κοινό καλό».

‘Είναι μια ταινία για τη μυθοπλασία’

Όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα περιβάλλον που οι περισσότεροι γράφουν. «Είναι μια ταινία για τη μυθοπλασία. Η ταινία βρίθει από συγγραφείς, όλοι γράφουν, συμπεριλαμβανομένου και κάποιου πολύ διάσημου. Ο Ίαν Φλέμινγκ είναι στο επίκεντρο όλου αυτού» λέει ο Μάντεν. «Οι άνθρωποι που συνέλαβαν το σχέδιο ήταν επί της ουσίας συγγραφείς. Μερικοί είχαν εκδώσει μυθιστορήματα για εγκληματίες που ξεγελούσαν την αστυνομία χωρίς να αφήνουν ίχνη. Οπότε η ιδέα της ανατροπής, του απρόσμενου, όλα αυτά τα στοιχεία τους ήταν αβίαστα. Το να πεις μια ιστορία που θέλεις να πιστέψει κάποιος άλλος είναι στη βάση της δουλειάς μου. Και είναι ακριβώς αυτό που έκαναν».

Η σεναριογράφος Μισέλ Άσφορντ τονίζει ότι η ταινία δεν επικεντρώνεται στους ήρωες του μετώπου, αλλά στις φιγούρες που λειτουργούσαν στη σκιά. «Είναι μια ιστορία για τους αφανείς ήρωες και τη γενναιότητά τους. Για ανθρώπους που είχαν τη φαντασίωση να είναι στρατιώτες στην πρώτη γραμμή, αλλά κατάλαβαν ότι έχουν πολλή δουλειά στο παρασκήνιο και έκαναν το χρέος τους με άλλο τρόπο. Οι άνθρωποι αυτοί αναρωτήθηκαν ποιος είναι ο ρόλος τους στη σωτηρία του κόσμου και ανέλαβαν δράση» εξηγεί η σεναριογράφος. «Αποφάσισαν ότι δεν χρειάζεται να μπουν μπροστά. Έκαναν το χρέος τους ήσυχα. Είναι πολύ αξιόλογο αυτό. Ζούμε σε μία εποχή που ο κόσμος έχει πάθει εμμονή με τις διασημότητες, αλλά η ιστορία έχει πολλούς που λειτούργησαν στο παρασκήνιο. Η ταινία έχει να κάνει με αυτούς που δεν κυνήγησαν τη δόξα, αλλά κατάφεραν πολλά. Είναι σημαντικό να γίνει γνωστή».

Επιχείρηση Κιμάς

Η ταινία είναι ριζωμένη στην πραγματικότητα, όπως επισημαίνει ο Μακιντάιρ. «Μόνο όταν άνοιξε η ΜΙ5 τους φακέλους, μπορέσαμε να αφηγηθούμε ιστορίες για ένα θέμα που ήταν τόσο μυστικοπαθές. Άρχισα να κάνω έρευνα στα αρχεία που είναι πλούσια σε λεπτομέρεια, γιατί έχουν γραφτεί από ανθρώπους και για ανθρώπους που δεν ανήκουν στο ευρύ κοινό. Ήταν προορισμένα να μείνουν μυστικά. Οπότε είναι ειλικρινή με έναν τρόπο που δεν είναι τα επίσημα αρχεία. Είναι γνήσιες καταγραφές του τι συνέβαινε». Η ταινία ξεχωρίζει για το χιούμορ της και για τη σοβαρότητα της. Ο Μάντεν λέει, «Με ελκύουν οι ταινίες που έχουν εναλλαγές στο ύφος, που διαπερνούν διαφορετικές διαθέσεις. Οπότε η Επιχείρηση Κιμάς έχει ξαφνικά αστείες και αλλόκοτες στιγμές και μετά μεταμορφώνεται σε κάτι άλλο».

Το καστ και οι χαρακτήρες

Η ταινία επιστρατεύει ένα λαμπερό καστ με πρωταγωνιστή τον Κόλιν Φερθ στον ρόλο του Γιούεν Μόνταγκιου. Ο Μάθιου Μακφέιντεν που παίζει δίπλα στον Φερθ λέει για τον συμπρωταγωνιστή του, «Αν δουλεύεις με καταπληκτικούς ηθοποιούς όπως ο Κόλιν, τότε είναι εύκολο. Είναι απολαυστικό. Έβλεπα τις ταινίες του μικρότερος και σχεδίαζα το δικό μου πλάνο να γίνω ηθοποιός. Είναι τέλειο που τώρα δουλεύω μαζί του». Ο Μάθιου Μακφέιντεν υποδύεται τον σμηναγό Τσαρλς Κολμόλντλεϊ και ο σκηνοθέτης λέει για την ερμηνεία του, «Ήμασταν τυχεροί που είχαμε τον Μάθιου Μακφέιντεν στον ρόλο γιατί δεν θα μπορούσαμε να έχουμε κάποιον καλύτερο. Ο Μάθιου είναι ένας πολύ αστείος. Είναι χαρισματικός και γράφει με απαλές πινελιές. Αν και έχει τη στόφα πρωταγωνιστή, είναι πολύ ευτυχισμένος όταν αναλαμβάνει τους λίγο πιο αλλόκοτους, περιφερειακούς χαρακτήρες».

Η Κέλι Μακντόναλντ λάμπει στον ρόλο της Τζιν σε μία ταινία με άντρες πρωταγωνιστές. Είναι τελικά η πιο δυναμική από όλους με την ήσυχη φωνή της, την ήρεμη ενέργεια της και την ανθρωπιά της. Είναι μία εξαιρετική ηθοποιός και στην κωμωδία, οπότε επινόησε τον εαυτό της ως Τζιν και έγινε το επίκεντρο της επιχείρησης. Η Πενέλοπε Γουίλτον ερμηνεύει τη Χέστερ Λέτζετ που οργάνωσε την επιχείρηση. «Είναι η οργανώτρια και η συνείδηση της ταινίας και την υποδύεται εξαιρετικά η Πενέλοπε Γουίλτον. Είναι υπέροχο να βλέπουμε γυναίκες σε τέτοιες ιστορίες και μάλιστα γυναίκες που δεν ορίζονται ως χαρακτήρες από τη συναισθηματική σχέση τους με έναν άντρα, αλλά μέσα από τη δουλειά και τη φιλία» λέει ο σκηνοθέτης.

Το μήνυμα της ταινίας

Τι κάνει την ταινία σημαντική για το κοινό που θα τη δει; Ο Μακιντάιρ τονίζει ότι είναι πολύ διαφορετική από άλλες πολεμικές ταινίες. «Δεν είναι μια ιστορία για τον πόλεμο με την οποία είμαστε εξοικειωμένοι. Είναι μια ιστορία για την επίδραση της φαντασίας. Δείχνει πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τη φαντασία. Είμαστε όλοι εξοικειωμένοι με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τις βόμβες και τα όπλα και τις σφαίρες. Αλλά αυτή η ιστορία έχει να κάνει με το τι μπορεί να κάνει η φαντασία σε καιρό πολέμου. Έχει να κάνει με την αποπλάνηση και τον αντιπερισπασμό. Είναι συναρπαστική».

Ο Τζόνι Φλιν πιστεύει ότι η ταινία αφορά ένα ευρύ κοινό. «Έχει κάτι για όλους αυτή η ιστορία. Οι περισσότεροι δεν έχουν ακούσει για την Επιχείρηση Κιμάς, εγώ δεν ήξερα κάτι, και είναι καθηλωτική. Πέρα από το γεγονός ότι είναι απίθανη, αστεία, πανέξυπνα ειπωμένη, ρομαντική, τραγική, συναρπαστική, είναι και αληθινή!». Η Μισέλ Άσφορντ συνοψίζει λέγοντας ότι ελπίζει να μεταλαμπαδεύσει στο κοινό «Σεβασμό για το πόσο δύσκολη επιχείρηση ήταν και πώς οι άνθρωποι θυσιάστηκαν για να είμαστε ασφαλείς και ελεύθεροι. Ελπίζω οι θεατές να νιώσουν δέος για τους ανθρώπους που έκαναν το σωστό και δούλεψαν σκληρά για να καταπατήσουν την τυραννία. Ελπίζω η ταινία να αφυπνίσει το κοινό, γιατί οι δυνάμεις αυτές επανέρχονται και πρέπει να φυλαγόμαστε από αυτές». Σε αυτή την ταινία, όλοι συνεισφέρουν. Η «Επιχείρηση Κιμάς» μας θυμίζει ότι όταν βρισκόμαστε σε απίστευτα δύσκολους καιρούς, πρέπει να παίξουμε τον ρόλο μας. «Είμαστε όλοι μαζί σ’ αυτό».