Γιατί οι γάτες λατρεύουν τις κούτες; Γιατί οι σκύλοι μάς γλείφουν; Γιατί οι γάτες κάνουν πατουσάκια; Γιατί οι σκύλοι παίζουν με τις κάλτσες; Συμπεριφορές που οι άνθρωποι συναντούν καθημερινά, αλλά ελάχιστοι γνωρίζουν από πού και γιατί προκύπτουν. Τα κατοικίδια κάνουν πραγματα παντελώς αλλόκοτα στα μάτια των κηδεμόνων τους, απολύτως λογικά για τα ίδια, όπως υποστηρίζουν επιστήμονες που μελετούν τη συμπεριφορά ζώων. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τέτοιου είδους συμπεριφορές αποτελούν σύγχρονη προβολή της εξελικτικής φύσης των ζώων.
«Οι συμπεριφορές αυτές δεν προέκυψαν σήμερα» εξηγεί ο Κάρλο Σιρακούσα, αναπληρωτής καθηγητής κλινικής ιατρικής συμπεριφοράς στη σχολή Κτηνιατρικής Ιατρικής στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια. «Πρόκειται για την εξέλιξη της συμπεριφοράς των προγόνων τους που προσαρμόστηκαν στις νέες τους ζωές ως εξημερωμένα ζώα που ζουν πλέον με ανθρώπους» προσθέτει.
Οι σκύλοι καταλαβαίνουν γρηγορότερα από τα παιδιά
Επιπλέον, οι σκύλοι μαθαίνουν από τους ανθρώπους, όπως ακριβώς και τα παιδιά από τους ενηλίκους – για την ακρίβεια, κάποιες φορές μαθαίνουν καλύτερα σε σχέση με τα παιδιά. «Αν δείξεις σε παιδιά πώς να κάνουν κάτι και τους δώσεις αχρείαστα βήματα, τα παιδιά θα το αντιγράψουν. Όμως, αν οι σκύλοι καταλάβουν πώς να το κάνουν, παρακάμπτουν τα μη απαραίτητα βήματα. Οι σκύλοι καταλαβαίνουν γρηγορότερα από τα παιδιά ποιο είναι το τελικό στάδιο» εξηγεί η Άντζι Τζόνστον, διευθύντρια του Κέντρου Γνωστικής Σκύλων στο Boston College.
Παρόλα αυτά, τα ορμέμφυτα, αρχαία ένστικτά τους επιμένουν. Οι σκύλοι, για παράδειγμα, συχνά «φτιάχνουν κρεβατάκια» σκαλίζοντας κουβερτάκια και σεντόνια, προτού αράξουν, αφού όμως έχουν κάνει μερικούς κύκλους γύρω από τον εαυτό τους, ένα συνήθειο που πιθανότατα προέρχεται από το προαιώνιο ένστικτο δημιουργίας ασφαλούς, ζεστού καταφυγίου. «Σκεφτείτε τα ζώα που κοιμούνται στη φύση. Πρώτα καθαρίζουν και στρώνουν την περιοχή προτού ξαπλώσουν εκεί» λέει ο Έβαν ΜακΛίαν, διευθυντής του Κέντρου Γνώσης Σκύλων στο πανεπιστήμιο της Αριζόνα.
Κάποιες φορές συνηθίζουν να γυρίζουν γύρω γύρω πριν κάνουν την ανάγκη τους, συμπεριφορά που οι ειδικοί αποδίδουν σε μια προσπάθεια να ευθυγραμμιστούν με το μαγνητικό πεδίο της Γης, ειδικότερα τον πλανητικό άξονα Βορρά – Νότου. Με αυτό, βεβαίως, δεν συμφωνούν, ούτε πείθονται όλοι οι επιστήμονες. «Παραμένει ασαφές για το τι ακριβώς συμβαίνει σ’αυτήν την περίπτωση. Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα» λέει η Σάρα-Ελίζαμπεθ Μπιοσίερ, διευθύντρια του Thinking Dog Center στο κολλέγιο Χάντερ.
Η μυρωδιά ως κινητήριος δύναμη
Κάποιες φορές τα σκυλιά πατούν το χώμα μετά την ανάγκη τους, και δεν θάβουν τα περιττώματά τους. «Αποθέτουν μυρωδιά σε αυτές τις περιοχές» εξηγεί η ΜακΛίν για την επιλογή του σημείου ανάγκης τους. «Αναζητούν το καλύτερο σημείο για να βάλουν διαφήμιση. Θέλουν ένα καλό σημείο για να διαφημιστούν. Το σκάψιμο δημιουργεί μια αλλοίωση στο έδαφος, ώστε να τραβήξουν την προσοχή. Είναι σχεδόν σαν να ζωγραφίζεις μια εικόνα με ένα μεγάλο κόκκινο μαρκαδόρο γύρω της» προσθέτει.
Όπως λέει, η «πινακίδα» προορίζεται για άλλα σκυλιά, άλλο ένα χαρακτηριστικό που κληρονόμησαν από τους λύκους. «Το μαρκάρισμα της επικράτεια είναι πιθανώς μια λειτουργία αυτής της επικοινωνίας, αλλά υπάρχει και άλλη πληροφορία που ίσως κωδικοποιείται στις οσμές που δεν κατανοούμε σωστά εμείς, ως άνθρωποι. Για παράδειγμα, τα ζώα μπορεί να είναι σε θέση να κρίνουν πράγματα, όπως η αναπαραγωγή ή η κατάσταση υγείας άλλων ατόμων, βάσει της οσμής», συμπληρώνει. Από την άλλη, οι γάτες θάβουν πάντα τα περιττώματά τους. «Καλύπτουν τα ίχνη τους» λέει η Μονίκ Ουντέλ, διευθύντρια στο Human-Animal Interaction Lab του πανεπιστημίου του Όρεγκον. «Αυτό θα μπορούσε να είναι η σύγχρονη εκδοχή τού κρατάω χαμηλό προφίλ».
Τόσο για τις γάτες όσο και για τους σκύλους, η μυρωδιά μπορεί να προσφέρει κίνητρο -κι εξήγηση- για πολλές συμπεριφορές. «Πολλά ζώα παίζουν με κάλτσες και παπούτσια. Οι άνθρωποι παράγουν οσμές, οπότε αν θέλεις να έρθεις πιο κοντά στον άνθρωπό σου, δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από μια δύσοσμη κάλτσα» λέει η Ουντέλ.
Γιατί οι γάτες «ζυμώνουν» τον άνθρωπό τους;
Όπως εξηγεί η Μικέλ Δελγάδο, ιδρυτής του Feline Minds, μιας εταιρείας συμβουλευτικής συμπεριφοράς γάτων στο Σακραμέντο, κάποια από τα χαρακτηριστικά προέρχονται από τις άγριες ρίζες της γάτας. «Οι γάτες είναι εξαιρετικοί θηρευτές, είναι φυσικά δραστήριες την αυγή και το σούρουπο, βρίσκονται στο μέσο της τροφικής αλυσίδας -ως θηράματα και θηρευτές- με κάποιες συμπεριφορές τους να είναι φυσικές, όπως το ξύσιμο, που δεν μπορούμε να επέμβουμε με εκπαίδευση» λέει η ίδια.
Αντικοινωνικές οι γάτες;
Οι ειδικοί καταρρίπτουν επίσης την επικρατούσα άποψη που θέλει τη γάτα ένα κοινωνικά απόμακρο ον. Διαθέτουν αδένες μυρωδιάς στο πρόσωπο και όταν κουτουλάνε τον γονιό τους, ουσιαστικά αποθέτουν εκκρίσεις ώστε να τους «μαρκάρουν» ως τους ανθρώπους τους, διευκρινίζει η Κριστίν Βιτάλ, επίκουρη καθηγήτρια υγείας και συμπεριφοράς ζώων στο Unity College. To «ζύμωμα», τα «πατουσάκια» όπως συνηθίζεται να αποκαλούμε τις μαλάξεις με τα ποδαράκια των γάτων, οι γάτες το κάνουν στη μαμά τους όταν θηλάζουν ώστε να ερεθίσουν τη ροή του μητρικού γάλακτος. Οι ενήλικες γάτες κάνουν πατουσάκια στους ανθρώπους όταν νιώθουν χαλαρές ή προσπαθούν να χαλαρώσουν. «Είναι όπως η πιπίλα για τα μωρά» λέει η Ουντέλ.
Το σκυλίσιο βλέμμα
Παρότι οι σκύλοι μοιράζονται πολλές κοινές συμπεριφορές με τους λύκους, έχουν αναπτύξει και κάποια δικά τους χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα, το γνωστό «σκυλίσιο βλέμμα», το ύφος αθωότητας στο οποίο κάθε ανθρώπινο ον είναι ανήμπορο να αντισταθεί. «Θέλουν να συνδεθούν με εμάς. Οι σκύλοι έχουν αναπτύξει συγκεκριμένους μυς γύρω από τα μάτια τους για να χειραγωγούν τους ανθρώπους. Μας κοιτούν με αυτόν τον τρόπο, κι έτσι αλλάζουν τη δική μας συμπεριφορά», σημειώνει ο Τζέφρι Στίβενς, διευθυντής του Εργαστηρίου Γνωστικής Σκύλων στο Πανεπιστήμιο της Νεμπράσκα.
«Κάπως έτσι τα μωρά λυκάκια παίρνουν τροφή από το στόμα των γονιών τους. Μπορεί επίσης να είναι δείγμα υποταγής. Όταν ένα χαμηλά στην ιεραρχία άτομο πλησιάζει ένα υψηλότερης ιεραρχίας, γλείφει το κυρίαρχο, σαν να του λέει ‘δεν αποτελώ απειλή για σένα’».
