Μητσοτάκης – Ερντογάν: Η πρώτη αποτίμηση της συνάντησης

Η δεύτερη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μέσα σε πέντε μήνες, στην Άγκυρα αυτή τη φορά, σφραγίστηκε από τη διάθεση και από τις δύο πλευρές να σταθούν στην θετική ατζέντα, χωρίς βέβαια να απουσιάζουν και οι σημαντικές διαφωνίες, τις οποίες δεν θέλησαν, ούτε προσπάθησαν να κρύψουν ή να επιμείνουν σε αυτές, για τις μειονότητες, τη Μονή της Χώρας, το Κυπριακό αλλά και τη Χαμάς. Εξίσου ενδιαφέροντα είναι και τα ζητήματα που δεν θίχτηκαν στην κοινή συνέντευξη τύπου, καθώς κανείς δεν ξέρει τι έγινε πίσω από τις κλειστές πόρτες, όπως το μορατόριουμ στο Αιγαίο ή τα ενεργειακά ζητήματα, όπως τα τρυπάνια για το φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο. Η απουσία τους σε συνδυασμό με τις επιμέρους συμφωνίες για τη μεγαλύτερη συνεργασία στους τομείς της Υγείας και της Πολιτικής Προστασίας, καθώς και για την ίδρυση Ελληνοτουρκικού Επιχειρηματικού Συμβουλίου, δεν θα αλλάξουν σημαντικά το τοπίο στα ελληνοτουρκικά, καθώς τα αγκάθια είναι πολλά και δεν θα εξαφανιστούν ως διά μαγείας.

Αποκαλυπτικές του κλίματος ήταν οι δηλώσεις των δύο ηγετών: «Δίπλα στις διαπιστωμένες διαφωνίες μας μπορούμε να γράφουμε μία παράλληλη σελίδα, με τις συμφωνίες μας», είπε χαρακτηριστικά ο Έλληνας πρωθυπουργός. «Παρά τις διαφωνίες μας διατηρούμε τους διαύλους επικοινωνίας ανοικτούς και επικεντρωνόμαστε στη θετική ατζέντα», δήλωσε από την πλευρά του ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Μοιράστηκα την πεποίθησή μου ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας που να μην μπορεί να επιλυθεί. Πρόκειται για μια διαδικασία. Θα πρέπει να προχωρήσει σχολαστικά, προκειμένου να αποδώσει περισσότερα αποτελέσματα» υποστήριξε ακόμη ο Τούρκος πρόεδρος.

Μάλιστα ο Έλληνας πρωθυπουργός δήλωσε ότι προσδοκά να συναντηθεί ξανά με τον Τούρκο πρόεδρο, τουλάχιστον δύο φορές, πιθανόν στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον, και σίγουρα στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, αλλά και στην ‘Αγκυρα εντός του έτους, όπου θα μεταβεί τόσο ο ίδιος όσο και τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου στην επόμενη σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας.

Τι λέει η Αθήνα για τη συνάντηση

Κυβερνητικές πηγές ενημέρωναν μετά το πέρας της συνάντησης του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που διήρκεσε συνολικά περισσότερο από μιάμιση ώρα μαζί με τις διευρυμένες επαφές ότι συζητήθηκαν θέματα διμερούς και διεθνούς ατζέντας, όπως η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, αλλά και οι τελευταίες εξελίξεις στη Γάζα και στην Ουκρανία. Τα ίδια πρόσωπα σημείωναν, μάλιστα, ότι η συζήτηση πραγματοποιήθηκε σε καλό κλίμα. Οι ίδιες πηγές τόνιζαν ότι οι δύο ηγέτες συμφώνησαν ότι η επόμενη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος – Τουρκίας θα πραγματοποιηθεί στην ‘Αγκυρα περί το τέλος του έτους. Επίσης, συμφωνήθηκε να επαναληφθούν οι ελληνοτουρκικές συναντήσεις επί τη βάση των τριών αξόνων, που είχαν συμφωνηθεί κατά τη συνάντησή τους στο Βίλνιους, ήτοι πολιτικός διάλογος, θετική ατζέντα και Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.

Οι αναφορές των δύο ηγετών στις μειονότητες

Αναφερόμενος στα θέματα των μειονοτήτων ο Έλληνας πρωθυπουργός είπε ότι οι μειονότητες στις χώρες μας προσδιορίζονται από τη Συνθήκη της Λωζάνης, και αποτελούν μια γέφυρα φιλίας μεταξύ των δύο λαών μας. Όπως είπε ο πρωθυπουργός με νόημα, από τη μια πλευρά, η ελληνική μειονότητα, «έστω και δραστικά μειωμένη πληθυσμιακά, εμπλουτίζει την κοινωνική και την πολιτιστική ζωή της Τουρκίας. Χρειάζεται όμως και τη στήριξη της τουρκικής πολιτείας για να συνεχίσει να το πράττει». Αναφερόμενος στη μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη, είπε ότι «Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι συμπολίτες μας διαβιούν αρμονικά με την ευρωπαϊκή αλλά και την ελληνική έννομη τάξη να τους εγγυάται ένα καθεστώς ίσων ευκαιριών» και διαβεβαίωσε τον κ. Ερντογάν ότι «ο ίδιος σε αυτόν τον στόχο είμαι προσωπικά προσηλωμένος».

«Όπως έχω ήδη τονίσει, ο χαρακτηρισμός της μειονότητας ως θρησκευτικής προβλέπεται ρητά στη Συνθήκη της Λωζάνης, ενώ το έμπρακτο ενδιαφέρον της ελληνικής πολιτείας για την ευημερία της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη εκδηλώνεται με την αυτονόητη τήρηση των αρχών ισονομίας και ισοπολιτείας για τα μέλη της, όπως και για όλους τους Έλληνες πολίτες, αλλά -και θέλω να το τονίσω αυτό- και με τη λήψη ειδικών μέτρων που απολαμβάνουν οι μουσουλμάνοι της χώρας μας. Και θεωρούμε επιτυχία μας την ενεργό παρουσία της μειονότητας στην ελληνική πολιτική και κοινωνική ζωή και θα ήταν ευχής έργον αν την ίδια άνθιση γνώριζε και ο, δυστυχώς, διαρκώς συρρικνούμενος ελληνισμός στην Τουρκία», υπογράμμισε.

Αναφερόμενος στη μουσουλμανική μειονότητα ο Τούρκος πρόεδρος τη χαρακτήρισε «τουρκική», λέγοντας ότι τη βλέπει ως μία ανθρώπινη γέφυρα μεταξύ των δύο χωρών. «Αναμένουμε η θετική ατμόσφαιρα στις σχέσεις μας να συμβάλει στην ικανοποίηση των δικαιωμάτων των Τούρκων και ομογενών μας στην Ελλάδα» δήλωσε συγκεκριμένα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Τι είπαν για τη Μονή της Χώρας

Σημείο διαφωνίας μεταξύ των δύο ηγετών υπήρξε το θέμα της μετατροπής της Μονής της Χώρας σε τέμενος. Ο πρωθυπουργός εξέφρασε τη δυσαρέσκεια του και είπε ότι ο σεβασμός των διεθνών κανόνων προστασίας της θρησκευτικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς «εντάσσεται στο πνεύμα της αρμονικής συνύπαρξης και ιδίως όταν μιλάμε για μνημεία τα οποία αποτελούν πανανθρώπινη περιουσία υπό την ομπρέλα της UNESCO». «Είχαμε την ευκαιρία με ειλικρίνεια να συζητήσουμε με τον πρόεδρο Ερντογάν τη στεναχώρια μας, τη δυσαρέσκειά μας για το γεγονός ότι η Μονή της Χώρας άλλαξε χαρακτήρα και θα λειτουργήσει πια ως τέμενος».

Ο Ερντογάν με τη σειρά του υποστήριξε ότι η Τουρκία αποτελεί χώρα υπόδειγμα όσον αφορά στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. «Αποδώσαμε ξανά το τέμενος Καριγέ στη θρησκευτική λατρεία και στους επισκέπτες έπειτα των εργασιών σχολαστικής αποκατάστασης μετά την απόφαση που λάβαμε το 2020. Αποδίδουμε μεγάλη σημασία στην προστασία κάθε έργου που αποτελεί περιουσιακό στοιχείο της UNESCO και στην απόδοση προς χρήση από το έθνος μας και ολόκληρη την ανθρωπότητα. Το τέμενος Καριγέ είναι ανοικτό για όλους», είπε χαρακτηριστικά.

Διάσταση απόψεων και στο Κυπριακό

Οι δύο ηγέτες διαφώνησαν και για το Κυπριακό: «Συζητήσαμε το Κυπριακό ζήτημα, ένα ζήτημα το οποίο παραμένει υψίστης σημασίας για εμάς. Ένα ζήτημα στο οποίο προφανώς και διαφωνούμε, όμως το αντίδοτο σε οποιοδήποτε αδιέξοδο δεν μπορεί να είναι άλλο από το διάλογο. Γι΄ αυτό και χαίρομαι για τον ορισμό της κας Holguín ως προσωπικής εκπροσώπου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και θεωρώ ότι πρέπει να της δοθεί χρόνος για την αναζήτηση μίας λύσης στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού, ξεκινώντας με την εποικοδομητική συζήτηση μεταξύ των δύο μερών», είπε χαρακτηριστικά ο Έλληνας πρωθυπουργός. Το πόσο σημαντικό να βρεθεί μια δίκαιη και μόνιμη λύση στο Κυπριακό με βάση τα δεδομένα στο νησί υπογράμμισε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Κάνοντας ένα τέτοιο βήμα θα ενισχυθεί η σταθερότητα και η ειρήνη ολόκληρης της περιοχής μας», τόνισε.

Η έντονη διαφωνία για τη Χαμάς

Αίσθηση προκάλεσε η διαφωνία για την Χαμάς, που ανέκυψε ξαφνικά και ήταν έντονη, καθώς ο Έλληνας πρωθυπουργός στις δηλώσεις του έκανε λόγο για τρομοκρατική οργάνωση που δεν αντιπροσωπεύει τον παλαιστινιακό λαό και ο Τούρκος πρόεδρος μίλησε, για απελευθερωτική οργάνωση. Η ενόχληση του Ερντογάν ήταν τόσο μεγάλη που πήρε το λόγο αμέσως μετά την τοποθέτηση του Μητσοτάκη, ο οποίος έσπευσε να του απαντήσει ότι συμφωνούμε ότι διαφωνούμε.

Η δήλωση αυτή οδήγησε τον Τούρκο πρόεδρο, που δήλωσε, ότι μιλά εκ μέρους των Παλαιστινίων, να πάρει το λόγο και πάλι για να τονίσει: «Αλλά υπάρχει ένα σημαντικό θέμα που δεν είμαστε σύμφωνοι. Εγώ δεν θεωρώ τρομοκρατική οργάνωση τη Χαμάς. Ιδρύθηκε το 1947, είναι μια αντιστασιακή οργάνωση. Θα πρέπει να δούμε αυτό. βάναυση και αδίστακτη προσέγγιση ότι είναι τρομοκρατική οργάνωση. Είναι μια οργάνωση που θέλει να προσταυτεύσει τα εδάφη και το λαό τους. θα μας λυπούσε αν τη λέγατε τρομοκρατική οργάνωση. Δεν μπορώ να συμφωνήσω με αυτή την προσέγγισή σας. Σκοτώνονται τόσα μέλη της Χαμάς». «Ας συμφωνήσουμε, κ. Πρόεδρε, ότι διαφωνούμε στο θέμα αυτό, αλλά ας συμφωνήσουμε ότι συμφωνούμε στην ανάγκη αυτή τη στιγμή να υπάρχει μια άμεση κατάπαυση του πυρός και πάνω απ’ όλα, πάνω απ’ όλα να προστατευθούν οι άμαχοι Παλαιστίνιοι, που είναι και τα άδικα, τα μεγάλα θύματα αυτού του πολέμου», απάντησε με τη σειρά του ο Κυριάκος Μητσοτάκης.