Η Βάσω Παπανδρέου αποτέλεσε ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στην ιστορία του ΠΑΣΟΚ.
Η Βάσω Παπανδρέου, ιδρυτικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και επί σειρά ετών σε διάφορα υπουργεία των κυβερνήσεων του κόμματος, έφυγε από τη ζωή την Πέμπτη σε ηλικία 80 ετών. Η Βάσω Παπανδρέου ήταν η πρώτη Ελληνίδα επίτροπος στην ΕΟΚ, όμως ως γυναίκα έχει μείνει στην ιστορία των γυναικών του Ιράν ως η πρώτη επίσημη επισκέπτης που «παραβίασε» το αυστηρό πρωτόκολλο του θεοκρατικού καθεστώτος, όταν το επισκέφτηκε το 1998, αρνούμενη να συμβιβαστεί με τον ενδυματολογικό κώδικα για τις γυναίκες, που είχε επιβάλει το καθεστώς της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Όπως έχει εξιστορήσει το παλαιό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και στενός συνεργάτης Βάσως Παπανδρέου, Παναγιώτης Λούσκος: «Είχα την τύχη τον Νοέμβριο του 98, να συμμετέχω σ εκείνη την ιστορική επίσκεψη της τότε υπουργού Ανάπτυξης Βάσως Παπανδρέου στο Ιράν και θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας, μερικές αναμνήσεις μου».
Όπως διηγείται ο κ. Λούσκος: «Η Ελληνική αντιπροσωπεία αριθμούσε 13 άτομα. Δέκα από τους συμμετέχοντες ήταν άνδρες και τρεις ήταν γυναίκες. Η κάθετη άρνηση της Βασως Παπανδρεου να συμμορφωθεί με την θεοκρατική ενδυματολογική υποχρέωση του Ιρανικού καθεστώτος, για την είσοδο στην χωρα τους, οδηγησε σε μια διαπραγματευση 15 ημερών με την Ιρανική Πρεσβεια στην Αθήνα. Τελικά το καθεστώς συμβιβάστηκε, υποχώρησε και επέτρεψε στην Υπουργό και μόνο γι’ αυτή την είσοδο στο Ιράν, χωρίς την σκληρή ενδυματολογική τους παράδοση. Αν θυμάμαι καλά τέτοια έγκριση είχε δοθεί μέχρι τότε, σε ξένη επισκέπτρια, για πρώτη φορά.
Η πτήση ειχε γίνει με το κυβερνητικό αεροσκάφος και κατά την αφιξη μας στο αεροδρόμιο της Τεχεράνης και προτού πατήσουμε το πόδι μας σε ιρανικό έδαφος, τέσσερις φρουροί της επανάστασης πάνοπλοι, εισήλθαν εντός του αεροσκάφους, κάνοντας εξονυχιστικό έλεγχο για τα συμφωνηθέντα ενδυματολογικά των τριων γυναικών. Υπήρχε 24ωρη φύλαξη όλων μας από τους Φρουρούς της Επανάστασης τόσο στις επίσημες μετακινήσεις μας, όσο και στο ξενοδοχείο διαμονής μας, από τους πάνοπλους, που ουτε το πρόσωπο τους είχαμε δει ΠΟΤΕ.
Δεν θα αναφερθώ στις λεπτομέρειες της επίσκεψης, πάρα μονο σ ένα γεγονός. Μετά από δέκα μέρες παραμονής ήρθε η ώρα της αναχώρησης μας. Πηγαίνοντας προς το αεροδρόμιο συνοδεία πάντα των φρουρών της επανάστασης, όταν πια είχαμε ανέβει στο αεροπλάνο συνέβη το εξής απρόσμενο και ταυτόχρονα συγκινητικό: οι 4 Φρουροί της Επανάστασης έβγαλαν τις μαντήλες που κάλυπταν τα πρόσωπά τους.
Η υπουργός Ανάπτυξης, Βάσω Παπανδρέου, προσκεκλημένη του υπουργού Οικισμού και Αστικής Ανάπτυξης του Ιράν, 1998/ φωτ.: ΑΠΕ
Μείναμε με ανοιχτό το στόμα όταν διαπιστώσαμε μετά από δέκα μέρες ότι οι φρουροί ήταν γυναίκες. Αγκάλιασαν την Βάσω Παπανδρέου και ξέσπασαν σε λυγμούς πάνω της, λέγοντας το «πόσο σημαντικό και συμβολικό» ήταν γι αυτές, ότι μια ξένη επισκέπτρια κατόρθωσε και μπήκε στην χώρα, παραβιάζοντας όλους τους κανόνες του καθεστώτος».
Βάσω Παπανδρέου: Από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, στην κίνηση των «4» και τη διαγραφή της
Η Βάσω Παπανδρέου ήταν από το 1974 μέλος του ΠΑΣΟΚ. Διατέλεσε για χρόνια υπουργός των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κώστα Σημίτη και στο σπίτι της είχε γίνει το περίφημο δείπνο των τεσσάρων, στο οποίο εκτός από την ίδια συμμετείχαν ο Θεόδωρος Πάγκαλος, ο Παρασκευάς Αυγερινός και ο Κώστας Σημίτης. Μεταξύ τυρού και αχλαδιού και απολαμβάνοντας τη μαγειρική της Βάσως Παπανδρέου για την οποία η πρώην υπουργός φημιζόταν, οι τέσσερις αποφάσισαν την υποστήριξη του Κώστα Σημίτη για τη διαδοχή του Ανδρέα Παπανδρέου.
Στο ΠΑΣΟΚ υπήρξε εκ των κορυφαίων στελεχών και μάλιστα πολλοί υποστήριζαν ότι θα μπορούσε να διεκδικήσει ακόμα και την προεδρία. Τελικά αυτό δεν συνέβη, καθώς ο Κώστας Σημίτης «παρέδωσε» το κόμμα στον Γιώργο Παπανδρέου. Αυτός λέγεται ότι ήταν ο λόγος που πάγωσαν οι σχέσεις της Βάσως Παπανδρέου με τον Κώστα Σημίτη.
Όπως άλλωστε είχε γίνει νωρίτερα με τον Ανδρέα Παπανδρέου με τον οποίο είχε το προνόμιο της άμεσης επικοινωνίας. Τελικά αυτή η σχέση «έκλεισε» με κρότο το 1995. Ηταν η εποχή που η ομάδα των «4» αμφισβητούσε ανοιχτά τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου άφησε να περάσει το καλοκαίρι του 1995 και στις 11 Οκτωβρίου συγκάλεσε την Κεντρική Επιτροπή για να ξεκαθαρίσει οριστικά τα πράγματα. Έχει προηγηθεί η παραίτηση του Κώστα Σημίτη από το υπουργείο Βιομηχανίας, όταν ο πρωθυπουργός είπε δημοσίως ότι δεν είναι ευχαριστημένος από τους χειρισμούς του στην υπόθεση των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά.
Η οργή Παπανδρέου
Εξοργισμένος ο Παπανδρέου από τις δηλώσεις των «4» ότι «δεν μπορούν να ανεχθούν άλλο την κατάσταση» σήκωσε το γάντι. «Δεν ξέρω ποιος ανέχθηκε ποιον όλα αυτά τα χρόνια. Γνωριζόμαστε καλά μεταξύ μας: ουδείς αναμάρτητος» και τους αποκαλεί «μικρό κύκλο κεντρικών στελεχών που γίνεται κύκλος αυτοκαταστροφής». Ο Παπανδρέου σε με μια αποστροφή του λόγου του φωτογραφίζει τη Βάσω Παπανδρέου: «Στη μακρά πολιτική πορεία μου έχω δει πολλούς και πολλές να ευτελίζουν ό,τι δεν κατόρθωσαν οι ίδιοι».
Η αντίδραση της Βάσως Παπανδρέου υπήρξε άμεση και μη αναμενόμενη από πολλούς. Στη συνεδρίαση εκείνη σηκώθηκε από την θέση της, διέσχισε την αίθουσα την ώρα που μιλούσε ο Παπανδρέου και άφησε μπροστά του το περίφημο χαρτί με το οποίο ζητούσε τον λόγο επειδή «αυτά που λες με θίγουν». Το σχόλιο του προέδρου του ΠΑΣΟΚ ήταν ένα ψιθυριστό «μάλιστα», αλλά δεν της έδωσε τον λόγο.
Δείτε το χαρακτηριστικό στιγμιότυπο στο 31:45
Η Βάσω Παπανδρέου από την πρώτη γνωριμία τους έως τη σύγκρουση το 1995 ήταν διαρκώς στο πλευρό του Ανδρέα Παπανδρέου. Ακόμα και στην αντιπαράθεση του ηγέτη του ΠΑΣΟΚ με την Μάργκαρετ Θάτσερ, ενώ υπήρξε από τους πιο στενούς συνεργάτες του Ζακ Ντελόρ ως επίτροπος Κοινωνικής Πολιτικής. Μάλιστα, ο διεθνής Τύπος την περιέγραφε στα 80s ως «Σιδηρά Κυρία» και «Καρυάτιδα της Δημοκρατίας». Η Βάσω Παπανδρέου υπήρξε διαπρεπής οικονομολόγος και η πρώτη γυναίκα επίτροπος της Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Γεννημένη στα Βαλιμίτικα Αιγίου, στις 9 Δεκεμβρίου 1944, η Βάσω Παπανδρέου σπούδασε Οικονομικά στην τότε ΑΣΟΕΕ και συνέχισε στην Αγγλία όπου έλαβε μεταπτυχιακό από το πανεπιστήμιο του Λονδίνου και διδακτορικό από το πανεπιστήμιο του Reading, και στη συνέχεια δίδαξε στην Οξφόρδη.
Διετέλεσε μεταξύ άλλων υφυπουργός Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας (1985-1986), αναπληρωτής υπουργός Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας (1986-1987), αναπληρωτής υπουργός Εμπορίου για τα θέματα της Ελληνικής Προεδρίας στη Κοινότητα (1988-1989), επίτροπος της ΕΟΚ για την Απασχόληση, τις Εργασιακές Σχέσεις και Κοινωνικές Υποθέσεις, το Ανθρώπινο Δυναμικό, την Εκπαίδευση και Κατάρτιση, και την Ισότητα των δύο Φύλων (1989-1993), υπουργός Ανάπτυξης (1996-1999), Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (1999-2001) και ΠΕΧΩΔΕ (2001-2004) σε κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. Ως υπουργός Εσωτερικών θεσμοθέτησε τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ) έπειτα από εισήγηση, πρόταση και σχεδιασμό του Σταύρου Μπένου. Με πρωτοβουλία της κατοχύρωσε νομοθετικά τη συμμετοχή των γυναικών σε ποσοστό 33% στους συνδυασμούς των Νομαρχιακών και Δημοτικών εκλογών 2002.
Ως υπουργός ΠΕΧΩΔΕ συνέβαλε καθοριστικά στην προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων. Η Βάσω Παπανδρέου διεγράφη από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ στις 12 Φεβρουαρίου 2012, μετά την απόφασή της να καταψηφίσει το νέο μνημόνιο. Η κηδεία της Βάσως Παπανδρέου θα τελεστεί το Σάββατο στις 3 το μεσημέρι στον τόπο καταγωγής της, τα Βαλιμίτικα Αιγίου.
