Η «μανία» της υπερκατανάλωσης
Γράφει η Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
«Οι διαφημίσεις είναι ειδήσεις. Το πρόβλημα είναι ότι είναι καλές ειδήσεις. Για να εξισορροπηθεί το αποτέλεσμα και για να πουλάνε αυτές τις καλές ειδήσεις, οι εφημερίδες και η τηλεόραση είναι απαραίτητο να έχουν πολλές κακές ειδήσεις»
Μάρσαλ Μακ Λούαν, Καναδός επικοινωνιολόγος
Μια από τις μεγαλύτερες χώρες παραγωγής κρασιού, που κατέχει το 11% των αμπελώνων του κόσμου, εξασφάλισε απ’ την Ευρωπαϊκή Ένωση 120 εκατομμύρια ευρώ… Για να φυτέψει μήπως μερικά εκτάρια ακόμη γης και να αυξήσει την παραγωγή της; Όχι, όχι! Η Γαλλία δεν πήρε αυτά τα χρήματα για να φυτέψει αλλά για… να ξεφυτέψει μερικά εκτάρια, που αντιστοιχούν στο 4% των αμπελώνων της. Κι αυτό γιατί, όπως υπογραμμίζει η είδηση που διαβάσαμε στην Καθημερινή, περιορίστηκε η κατανάλωση κρασιού, σταμάτησε δηλαδή ο κόσμος να… μεθάει! Μάλλον το έριξε στην… υγιεινή ζωή, τα γυμναστήρια, την ορειβασία, την θάλασσα κι αντί για αλκοόλ, πίνει τσάι χωρίς ζάχαρη. Αυτό είναι το καλό νέο. Το δυσάρεστο βρίσκεται στην άλλη πλευρά, σε αυτή των παραγωγών και ίσως και κάποιων εργαζόμενων που θα μείνουν άνεργοι. Γιατί αυτό το «ένα ποτηράκι» που το συστήνουν οι γιατροί και ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου, δεν επαρκεί για να συντηρηθούν βιομηχανίες αλκοολούχων προϊόντων. Χρειάζονται φανατικοί… οινοπότες ή αλλιώς περισσότεροι… αλκοολικοί!
Κάπου εδώ προβάλλει το ερώτημα: Πόσες βιομηχανίες και βιοτεχνίες παράγουν προϊόντα άχρηστα κι επικίνδυνα για την υγεία μας που, μέσα από την διαφήμιση και προβολή, απευθύνονται και δίνουν διέξοδο μόνο σε ψυχολογικές μας ανάγκες, όπως το αλκοόλ και η μανία της υπερκατανάλωσης, προκαλώντας μας όμως σοβαρές βλάβες και στην υγεία μας, αλλά και στα οικονομικά μας;
Το επιχείρημα πως όλες αυτές οι δραστηριότητες απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους, προσφέρουν στην εθνική οικονομία, και κατ’ επέκταση στην ατομική ευημερία και τέλος πως οι πολίτες ενημερώνονται για τις όποιες πιθανές επιπτώσεις της υπερκατανάλωσης βλαβερών προϊόντων, μοιάζει αφοπλιστικό. Όμως κάποια στιγμή, επειδή ο καταναλωτής καθοδηγείται από την καταναλωτική μανία που αδυνατεί να ελέγξει, έτσι και οι παραγωγοί προϊόντων καθοδηγούνται κι αυτοί από την αντίστοιχη μανία της υπερπαραγωγής, που επίσης δεν μπορούν να ελέγξουν και παράγουν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες από αυτές που μπορούν να καταναλωθούν. Τότε, όχι μόνο τα προϊόντα αυτά αποσύρονται, αλλά ξηλώνονται και ξεριζώνονται στην κυριολεξία και οι υποδομές που αντιστοιχούσαν στην παραγωγή αυτών των άχρηστων προϊόντων, όπως ακριβώς και το ξερίζωμα των αμπελώνων στην Γαλλία.
Έτσι, πολλές επιχειρήσεις συρρικνώνονται και τελικά κλείνουν και οριστικά, επειδή επένδυσαν μόνο στην δυνατότητα υπερπαραγωγής και αγνόησαν κινδύνους όπως, πέρα απ’ την έλλειψη ενδιαφέροντος του αγοραστικού κοινού για τα προϊόντα τους και τον ανταγωνισμό από τρίτες χώρες που παράγουν τα ίδια προϊόντα σε χαμηλότερες τιμές, όπως και στα αμπελουργικά της Γαλλίας. Βασικές γνώσεις οικονομίας που δυστυχώς δεν διαθέτουν πολλοί επιχειρηματίες. Γιατί εστιάζουν μόνο στις δυνατότητες υπερπαραγωγής και αγνοούν τις δυνατότητες της αγοράς να απορροφήσει τα προϊόντα, αλλά και την πιθανότητα να επέλθει κορεσμός.
Επιδοτήσεις για τον περιορισμό της υπερπαραγωγής στον αγροτικό τομέα έδινε η Ευρώπη και πολλές δεκαετίες πριν, όπως μου έλεγε απόμαχος αγρότης, όπου φορτηγά άδειαζαν πορτοκάλια στις χωματερές, προκαλώντας ένα θλιβερό θέαμα. Οι χώρες δεν μπορεί να παράγουν περισσότερα από αυτά που μπορούν να καταναλωθούν, για το καλό του πλανήτη και της ίδιας της ύπαρξης του ανθρώπινου γένους εν τέλει. Ειδικά στον τομέα της διατροφής, οι ανάγκες για έναν υγιεινό τρόπο ζωής κοστίζουν πολύ λιγότερο αν αποφασίσουμε κάποια στιγμή να απαλλαγούμε από διατροφικές συνήθειες που είναι όχι μόνο άχρηστες, αλλά και επιβλαβείς.
Η «μανία» της υπερκατανάλωσης είναι εθισμός ίδιας βαρύτητας με το αλκοόλ και το κάπνισμα και πρέπει να αντισταθούμε, όσο προκλητικά χαμηλές κι αν είναι οι τιμές ορισμένων προϊόντων, κυρίως στον χώρο της ένδυσης. Η σωστή και προσεκτική διαχείριση των χρημάτων μας, αλλά και η οικολογική συνείδηση, που θα πρέπει συνολικά σαν λαός και σαν κοινωνία να καλλιεργούμε, είναι δύο πολύ σημαντικές αρετές. Και τα ευεργετικά αποτελέσματα για εμάς τους ίδιους θα είναι άμεσα. Η υπερκατανάλωση και στον αντίποδά της η υπερπαραγωγή είναι δυο φαινόμενα που πρέπει να καταπολεμηθούν. Οφείλουμε να ζούμε με τα ελάχιστα, μια στάση που σε καμία περίπτωση δεν μειώνει την ποιότητα της ζωής μας, όπως πολλοί υποστηρίζουν…
