Τα όρια 

Γράφει η Ευτυχία Παπούλια

Κοινωνιολόγος

Η γυναίκα ηγείται των γεγονότων.

Βιργίλιος

Πριν λίγες μέρες, σε εκδήλωση της ΕΣΗΕΑ, παρουσιάστηκε μια μελέτη της ΓΣΕΕ σχετικά με το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης στους χώρους της εργασίας, τόσο από συναδέλφους εργαζομένων, όσο κι από τους ίδιους τους εργοδότες. Μια ενέργεια, στην δεύτερη περίπτωση, που εμπεριέχει πιο έντονο το στοιχείο της ανηθικότητας και λιγότερο του εκβιασμού, ειδικά σε εργασιακούς χώρους που δεν γίνεται σαφής αναφορά σχετικά με την απαγόρευση αυτού του φαινομένου και που προσβάλλει μεταξύ άλλων και την αξιοπρέπεια της επιχείρησης.

Σύμφωνα με την έρευνα, ένας στους τρεις εργαζόμενους έχει δεχτεί σεξουαλική παρενόχληση στους χώρους εργασίας, τρία στα τέσσερα θύματα είναι γυναίκες, ενώ το 77,1% τέτοιων φαινομένων προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα και 17,8% από τον δημόσιο τομέα. Όπως προκύπτει, τα θύματα δεν ενημερώνουν τα αρμόδια θεσμικά όργανα, είτε γιατί δεν τα εμπιστεύονται, είτε γιατί πιστεύουν ότι δεν θα γίνει κάτι ουσιαστικό, είτε γιατί φοβούνται ότι η καταγγελία θα επηρεάσει αρνητικά την εργασία τους, τη θέση τους ή τις προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξής τους.

Σχεδόν όλοι, όταν αναφερόμαστε στο φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης εννοούμε φυσικά αυτήν που ασκείται από άνδρα προς μία γυναίκα που αφορά το 75% και όχι το…αντίστροφο, δηλαδή παρενόχληση γυναίκας προς άνδρα! Ωστόσο, το αδίκημα της σεξουαλικής παρενόχλησης δεν ορίζεται με σαφήνεια.

Τα περισσότερα θύματα, που βίωσαν ανεπιθύμητη συμπεριφορά στην τρέχουσα θέση εργασίας τους, είχαν δεχθεί ανάρμοστα έντονα ή απρεπή βλέμματα, τα οποία τους έκαναν να νιώσουν άβολα (65,5%). Το 46,2% είχε υποστεί άσεμνα σεξουαλικά αστεία ή προσβλητικά σχόλια για το σώμα ή την ιδιωτική ζωή. Το 32,4% είχε υποστεί ανεπιθύμητη σωματική επαφή, όπως μεγάλη εγγύτητα, άγγιγμα σε μέρη του σώματος, φιλιά/αγκαλιές ή κάτι άλλο. Το 20,7% αντιμετώπισε συμπεριφορά σεξουαλικής φύσης στην εργασία, που του προκάλεσε αισθήματα προσβολής, ταπείνωσης ή φόβου. Το 17,5% δέχθηκε ανάρμοστες προτάσεις για ραντεβού. Το 12% υπέστη ανάρμοστες προτάσεις για σεξουαλική δραστηριότητα και το 6,9% υπέστη ανάρμοστες προτάσεις σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης.

Ως σεξουαλική παρενόχληση θεωρείται κάθε λεκτική ή σωματική συμπεριφορά η οποία υποδηλώνει ή εκφράζει ευθέως τα αισθήματα και την έλξη που νιώθει ένας άνδρας προς μια συγκεκριμένη γυναίκα χωρίς να είναι πάντα δηλωμένες και οι προθέσεις ή η εξέλιξη. Η διευκρίνηση αυτή είναι όμως απαραίτητη, γιατί ο όρος σεξουαλική παρενόχληση δεν είναι και ο καλύτερος για να αποδώσει αυτήν την φυσική έλξη ανάμεσα στα δύο φύλα, κυρίως την έλξη ενός άνδρα προς μια γυναίκα που εκδηλώνεται πιο επιθετικά, ξεκινώντας από ένα βλέμμα γεμάτο νόημα, ένα άγγιγμα στον ώμο, που ανάλογα με το πνευματικό και ηθικό του επίπεδο μπορεί να ξεπεράσει κάποια όρια και να φέρει σε δύσκολη θέση την γυναίκα.

Το φλερτ, μια φιλοφρόνηση, ακόμη κι ένα άγγιγμα ηθελημένο ή μη που συνοδεύεται από μια τυπική συγγνώμη, είναι μέσα στα όρια του ερωτικού παιχνιδιού που παίζεται στη ζωή ανάμεσα σε όλα τα όντα, για να διαιωνίζεται και να υπάρχει η ζωή. Ακόμα και στα φυτά: το ηλιοτρόπιο στρέφει πάντα το ‘πρόσωπό’ του προς την ήλιο, καθ’ όλη την διάρκεια της μέρας, μέχρι εκείνος να βασιλέψει!

Στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, το ερωτικό παιχνίδι που αφορά περισσότερο στην προσπάθεια του άνδρα να κερδίσει κατ’ αρχήν την καρδιά μιας γυναίκας και δευτερευόντως το σώμα της, είναι πολύ φυσικό να παίζεται και στους χώρους εργασίας. Κι όταν σε κάθε περίπτωση – όπως τα βλέμματα, μία αγκαλιά ή μία αποτυχημένη πρόταση για έξοδο – εκτρέπεται και εκφυλίζεται σε παρενόχληση, τότε η ευθύνη βαρύνει τον πρωταγωνιστή, τον άνδρα, ο οποίος δεν διαθέτει τα κατάλληλα αντανακλαστικά, τις ανάλογες ευαισθησίες, για να ‘πιάσει’ την άρνηση που εκπέμπει σε αυτόν μια γυναίκα.

Γιατί κάθε γυναίκα έχει τον τρόπο να αποτρέψει τον άνδρα από περισσότερες προσπάθειες να την κερδίσει, χωρίς να προσβάλλει την αξιοπρέπεια και τον ‘ανδρισμό’ του. Ακόμη κι αν αυτός ο άνδρας είναι ο προϊστάμενός της. Άλλωστε, τέτοιες περιπτώσεις όπου εργοδότες εκμεταλλεύονται την θέση τους ‘εκβιάζοντας’ μια γυναίκα να ενδώσει, δεν αποτελούν την πλειοψηφία. Και δύσκολα μια γυναίκα ενδίδει σε τέτοιους εκβιασμούς όσο κι αν είναι απελευθερωμένη ηθικά και ιδεολογικά. Εκτός κι αν εμφανώς υπάρχει κάποια άλλη προοπτική.

Με λίγα λόγια, το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης στους εργασιακούς χώρους που ακούγεται τόσο έντονα τα τελευταία χρόνια προκαλώντας ανασφάλεια και σύγχυση στο γυναικείο φύλο, κάθε άλλο παρά ξεκάθαρο είναι στην εποχή μας, εξαιρώντας φυσικά τα περιστατικά κακοποίησης.

Επιστημονικές έρευνες με βάση κοινωνιολογικά αλλά και ψυχολογικά κριτήρια έχουν προσπαθήσει δεκαετίες τώρα να δώσουν μία κάποια διέξοδο σε ένα ερώτημα που ανήκει σε μία γενικόλογη σφαίρα – τελικά πότε ξεπερνιούνται τα όρια – με παταγώδη ωστόσο αποτυχία. Πολλές γκρίζες ζώνες και μια ατέλειωτη συζήτηση περί πολιτικώς ορθού που καταλήγει να βγάζει από το κάδρο το φλερτ, σε μία εποχή που οι γεμάτες κινδύνους πλατφόρμες γνωριμιών “ξεφυτρώνουν” η μία μετά την άλλη, εκμεταλλευόμενες το νέο παγκόσμιο χάσμα μεταξύ των φύλων…