Το χαρτί υγείας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής υγιεινής, ωστόσο η περιβαλλοντική του επίδραση παραμένει ένα ζήτημα που σπάνια συζητείται. Η ιστορία των μεθόδων καθαρισμού έχει εξελιχθεί σημαντικά μέσα στους αιώνες. Στην Αρχαία Ρώμη, οι πολίτες χρησιμοποιούσαν κεραμικά θραύσματα ή σφουγγάρια σε ξύλινα ραβδιά, ενώ σήμερα το χαρτί υγείας κυριαρχεί παγκοσμίως, με την ευρεία κατανάλωσή του να εγείρει ερωτήματα για τη βιωσιμότητά του. Η παραγωγή χαρτιού υγείας απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού και ενέργειας, ενώ πολλές εταιρείες προσθέτουν χημικά και αρωματικές ουσίες, επιβαρύνοντας το περιβάλλον. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο μέσος άνθρωπος στις ανεπτυγμένες χώρες καταναλώνει από 15 έως 25 κιλά χαρτιού υγείας ετησίως. Το Ευρωπαϊκό Περιβαλλοντικό Γραφείο έχει τονίσει ότι η διαδικασία μετατροπής ξύλου σε χαρτί είναι ιδιαίτερα ρυπογόνα, με το 10% της παγκόσμιας παραγωγής χαρτιού να αφορά το χαρτί υγείας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εγκρίνει νομοθεσία που περιορίζει την πώληση προϊόντων προερχόμενων από αποψιλωμένες περιοχές, ωστόσο η εφαρμογή των κανόνων αυτών έχει μετατεθεί για το 2025 και το 2026, ανάλογα με το μέγεθος των επιχειρήσεων. Ένα επιπλέον περιβαλλοντικό και υγειονομικό ζήτημα αφορά την παρουσία των PFAS, γνωστών ως “παντοτινών χημικών”, στο χαρτί υγείας. Έρευνα του Πανεπιστημίου της Φλόριντα το 2023 διαπίστωσε ότι όλες οι δείγματοληψίες χαρτιού υγείας από διάφορες ηπείρους περιείχαν αυτές τις τοξικές ουσίες, οι οποίες έχουν συνδεθεί με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, όπως καρκίνος και ορμονικές διαταραχές.
Προκειμένου να μειωθεί η περιβαλλοντική επιβάρυνση, προτείνονται εναλλακτικές λύσεις, όπως η χρήση μπιντέ ή του “bumgun”, ενός χειροκίνητου συστήματος καθαρισμού με νερό που είναι διαδεδομένο στη Νοτιοανατολική Ασία. Μελέτες δείχνουν ότι η χρήση μπιντέ καταναλώνει λιγότερο νερό συγκριτικά με την παραγωγή χαρτιού υγείας. Επιπλέον, υπάρχουν επιλογές όπως το ανακυκλωμένο χαρτί υγείας με πιστοποιήσεις βιωσιμότητας (FSC, Ecolabel) ή ακόμη και η χρήση υφασμάτινων πετσετών που μπορούν να πλυθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν.
Ο καθηγητής Giovanni De Feo από το Πανεπιστήμιο του Σαλέρνο υπογραμμίζει ότι, παρά τις ανησυχίες, το χαρτί υγείας αποτέλεσε σημαντική εξέλιξη στην υγιεινή, συμβάλλοντας στη μείωση των ασθενειών. Ωστόσο, επισημαίνει ότι μικρές αλλαγές στις καθημερινές μας συνήθειες μπορούν να μειώσουν τη σπατάλη φυσικών πόρων. Το ζήτημα του χαρτιού υγείας δεν αφορά μόνο την προσωπική υγιεινή, αλλά συνδέεται με την αειφορία και τη δημόσια υγεία. Αν και η πλήρης αντικατάστασή του με εναλλακτικές μεθόδους μπορεί να είναι δύσκολη, η μείωση της υπερκατανάλωσης και η επιλογή προϊόντων με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα είναι σημαντικά βήματα προς μια πιο βιώσιμη καθημερινότητα.
