Η φράση «βρισκόμαστε κοντά σε μια συμφωνία ειρήνης» ακούγεται συχνά στις διεθνείς διπλωματικές σκηνές, όμως η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σκληρή. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, που έχει αφήσει πίσω του χιλιάδες νεκρούς και εκατομμύρια εκτοπισμένους, δεν μπορεί να τερματιστεί με έναν απλό συμβιβασμό. Οι δηλώσεις του Λευκού Οίκου ότι επίκειται ειρηνευτική συμφωνία είναι περισσότερο μια επικοινωνιακή κίνηση παρά μια πραγματική ελπίδα. Γιατί η ειρήνη, όπως την οραματίζονται οι λαοί, δεν έρχεται ποτέ. Μπορεί η σύγκρουση να σταματήσει σε στρατιωτικό επίπεδο, αλλά θα είναι μια πραγματική ειρήνη; Μια ειρήνη που φέρνει ασφάλεια, δικαιοσύνη και ισορροπία; Ή μήπως θα είναι ένας ακόμα ψυχρός συμβιβασμός, όπου οι μεγάλοι παίκτες θα έχουν αποφασίσει πίσω από κλειστές πόρτες ποιος θα πάρει τι, ποιος θα χάσει τι και ποιοι θα συνεχίσουν να ζουν με την απειλή της επόμενης αναταραχής; Η πραγματική ειρήνη σημαίνει δικαιοσύνη για τους αμάχους, επιστροφή των εκτοπισμένων, εγγυήσεις για τα κυριαρχικά δικαιώματα των λαών. Αντίθετα, η «ειρήνη» που προετοιμάζεται αυτή τη στιγμή μοιάζει περισσότερο με μια εκεχειρία συμφερόντων, μια αναγκαστική ανακωχή που εξυπηρετεί τους ισχυρούς της παγκόσμιας σκακιέρας και όχι εκείνους που υπέφεραν από τη φρίκη του πολέμου.
Η Ρωσία δεν θα επιστρέψει τα εδάφη που κατέκτησε. Η Ουκρανία δύσκολα θα αναγνωρίσει την απώλειά τους. Ο Ζελένσκι δεν μπορεί να βάλει την υπογραφή του σε μια τέτοια συμφωνία χωρίς να ρισκάρει το πολιτικό του μέλλον, γι’ αυτό αν κάτι τέτοιο συμβεί, θα πρέπει να γίνει από άλλα χέρια. Οι λαοί, όμως, δεν θα ρωτηθούν. Αυτοί που έχασαν τις οικογένειές τους, που είδαν τις πόλεις τους να ισοπεδώνονται, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, δεν θα έχουν λόγο στη «συμφωνία ειρήνης». Θα είναι απλοί θεατές ενός σκηνικού όπου οι ηγέτες θα παζαρεύουν με χάρτες, υπολογίζοντας εδάφη και φυσικούς πόρους, σαν να μην πρόκειται για χώρες και ζωές, αλλά για περιουσιακά στοιχεία που μπορούν να διανεμηθούν κατά το δοκούν.
Οι πόλεμοι, διαχρονικά, δεν τελειώνουν επειδή οι ηγέτες συγκινήθηκαν από το αίμα των αθώων. Τελειώνουν όταν συμφωνηθεί η επόμενη μοιρασιά. Στην περίπτωση της Ουκρανίας, μιλάμε για ενεργειακές πηγές, φυσικό αέριο, στρατηγικά εδάφη, οικονομικούς δρόμους και εμπορικές συμφωνίες. Ο κόσμος παρακολουθεί μια παρτίδα σκακιού όπου οι κινήσεις γίνονται για το χρήμα και τη γεωπολιτική επιρροή. Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος βλέπει τον πόλεμο ως μια αποτυχία του Τζο Μπάιντεν, δεν ενδιαφέρεται για τον πόνο της Ουκρανίας ή την πολιτική ισορροπία στην Ευρώπη. Βλέπει τη σύρραξη ως μια ακόμη εμπορική συμφωνία, όπου πρέπει να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή «προσφορά». Η ειρήνη που οραματίζεται δεν έχει να κάνει με το τέλος της αιματοχυσίας, αλλά με τη διασφάλιση των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή. Η Ρωσία, από την άλλη, δεν θα αποδεχθεί μια συμφωνία που την εμφανίζει ως χαμένη. Η Ουκρανία δεν μπορεί να δεχτεί μια ειρήνη που σημαίνει παραχώρηση εδαφών. Οι Ευρωπαίοι, ανήμποροι να χαράξουν ανεξάρτητη στρατηγική, θα ακολουθήσουν ό,τι αποφασιστεί στην Ουάσινγκτον.
Μια «ειρήνη» που γεννά νέες συγκρούσεις
Ακόμα κι αν σταματήσουν οι μάχες, ακόμα κι αν υπογραφεί μια συμφωνία, ο πόλεμος δεν θα τελειώσει πραγματικά. Θα μετατραπεί σε έναν άλλο πόλεμο, πιο αόρατο, αλλά εξίσου βίαιο. Θα συνεχιστεί μέσα από οικονομικές πιέσεις, γεωπολιτικούς εκβιασμούς, πολιτικές ανατροπές και στρατιωτικές προκλήσεις. Η ιστορία έχει δείξει πως τέτοιες «ειρήνες» είναι εύθραυστες και προσωρινές. Η ουκρανική κοινωνία δεν θα σταμαήσει να διεκδικεί τα χαμένα της εδάφη. Η ρωσική ηγεσία δεν θα αποδεχτεί περιορισμούς στην ισχύ της. Οι διεθνείς ισορροπίες δεν θα ηρεμήσουν, απλώς θα αλλάξουν μορφή.
Οι λαοί πληρώνουν, οι ισχυροί αποφασίζουν
Κάθε φορά που κλείνει ένας πόλεμος, μια νέα μορφή εκμετάλλευσης παίρνει τη θέση του. Οι λαοί που υπέφεραν δεν βλέπουν ποτέ πραγματική δικαιοσύνη. Απλώς αναγκάζονται να αποδεχθούν τις αποφάσεις των λίγων, που πάρθηκαν μακριά από αυτούς. Η ειρήνη που συζητείται τώρα δεν θα είναι νίκη ούτε της Ουκρανίας, ούτε της Ρωσίας, ούτε της Ευρώπης. Θα είναι μια προσωρινή ανακωχή, που θα έχει σχεδιαστεί για να εξυπηρετήσει τα γεωπολιτικά παιχνίδια των μεγάλων δυνάμεων. Οι λαοί, για άλλη μια φορά, θα βρεθούν στο περιθώριο, έχοντας πληρώσει το τίμημα με το αίμα τους, μόνο και μόνο για να δουν μια νέα μορφή καταπίεσης να παίρνει τη θέση του πολέμου. Η πραγματική ειρήνη, η ειρήνη της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ισότητας, δεν έρχεται με υπογραφές πίσω από κλειστές πόρτες. Και όσο οι λαοί δεν έχουν φωνή, οι πόλεμοι δεν θα τελειώνουν ποτέ πραγματικά.
