Πολλοί από εμάς την έχουμε υιοθετήσει κάποια στιγμή, αλλά αυτό δεν την καθιστά σωστή, λένε οι ειδικοί. Ένα βράδυ την περασμένη εβδομάδα, καβγαδίσαμε με τον άντρα μου, τον Τομ. Το επόμενο πρωί ήμουν ακόμα έξαλλη. Έτσι του έκανα… μούτρα. Για όσους δεν το γνωρίζουν, το «μούτρα» ή «σιωπηλή μεταχείριση» είναι όταν κάποιος σκόπιμα αρνείται να μιλήσει ή ακόμη και να αναγνωρίσει την παρουσία του άλλου. Είναι μια τακτική που συναντάται συχνά σε διάφορους τύπους σχέσεων, όπως εξηγεί ο Κίπλινγκ Γουίλιαμς, ομότιμος καθηγητής ψυχολογικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Purdue, ο οποίος μελετά το φαινόμενο εδώ και πάνω από 30 χρόνια. Η εκδοχή που χρησιμοποίησα απέναντι στον Τομ ονομάζεται από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ «θορυβώδης σιωπή». Είναι όταν κάποιος επιδεικτικά δείχνει στον άλλον ότι τον αγνοεί – για παράδειγμα, βγαίνοντας από το δωμάτιο όταν ο άλλος μπαίνει.
Ντρέπομαι να το παραδεχτώ, αλλά αυτό ακριβώς έκανα. Έφυγα από το σπίτι χωρίς να του μιλήσω, τον κοίταξα θυμωμένα και έκλεισα τη πόρτα δυνατά πίσω μου. Η σιωπηλή μεταχείριση είναι δελεαστική, γιατί προσφέρει προσωρινά μια αίσθηση ικανοποίησης – κάνεις τον άλλο να υποφέρει λίγο. Όμως έχει σοβαρές συνέπειες στη σχέση, προειδοποιεί η ψυχολόγος Έριν Ένγκλ από το NewYork-Presbyterian/Columbia University. Μίλησα με ειδικούς για το τι πρέπει να κάνουμε είτε όταν μας αγνοούν, είτε όταν μπαίνουμε στον πειρασμό να το κάνουμε εμείς.
Αν θέλετε να τιμωρήσετε τον άλλον με σιωπή…
Ορισμένοι πιστεύουν ότι τα μούτρα είναι ένας ήπιος τρόπος να διαχειριστείς μια σύγκρουση, λέει η ψυχίατρος δρ Γκέιλ Σαλτζ. Αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. «Η σιωπηλή μεταχείριση είναι τιμωρία», τονίζει. «Ακόμα κι αν δεν το παραδέχεστε στον εαυτό σας». Για τον παραλήπτη αυτής της σιωπής, δημιουργεί άγχος, φόβο και αίσθημα εγκατάλειψης. Συχνά προκαλεί ένα ντόμινο αυτοαμφισβήτησης, ενοχής και αυτομομφής. Και πονάει πραγματικά, προσθέτει ο δρ Γουίλιαμς. Η έρευνά του δείχνει ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός ενεργοποιεί τα ίδια κέντρα πόνου στον εγκέφαλο με τον σωματικό πόνο. «Δεν είναι μεταφορικά επώδυνο – ο εγκέφαλος το αντιλαμβάνεται σαν πραγματικό πόνο», λέει. Αν νιώθετε ότι “πνίγεστε”, ζητήστε ένα διάλειμμα αντί να τιμωρήσετε τον άλλον με σιωπή. Πείτε: «Δεν μπορώ να μιλήσω τώρα, είμαι πολύ ταραγμένος/η. Θα πάω μια βόλτα και θα επιστρέψω σε μία ώρα», προτείνει ο Γουίλιαμς.
Είναι σημαντικό να δίνετε σαφές χρονικό όριο, σημειώνει ο Τζέιμς Γουίρθ, καθηγητής ψυχολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο. Η ασάφεια είναι αυτό που κάνει τα μούτρα πραγματικά «φονικά» για τη σχέση. Και να θυμάστε: Μπορεί η σιωπηλή μεταχείριση να σας δίνει μια ψευδαίσθηση ελέγχου, αλλά είναι ψυχοφθόρα, εξηγεί ο Γουίλιαμς. Απαιτεί συναισθηματική και πνευματική προσπάθεια, γιατί είναι αφύσικη συμπεριφορά.
Αν βρίσκεστε στην άλλη πλευρά…
Δεν υπάρχει πολλή βιβλιογραφία για το πώς να «σπάσει» κανείς αποτελεσματικά τη σιωπή, λέει ο Γουίρθ. Το μόνο βέβαιο, σύμφωνα με τις έρευνες, είναι ότι πρέπει να σταματήσει. Αν νιώθετε έτοιμοι, γράψτε ένα σημείωμα ή απευθυνθείτε στον άλλον με ήρεμο και άμεσο τρόπο – μην παρατείνετε τη σιωπή. Προσπαθήστε να δείξετε ενσυναίσθηση, προτείνει η δρ Σαλτζ – αν και αναγνωρίζει ότι αυτό είναι δύσκολο. «Σκέφτεστε, “Γιατί δεν μου μιλάει; Δεν τον νοιάζει καθόλου;”», λέει. Όμως αυτό δεν είναι απαραίτητα αλήθεια. Μπορεί να έχει εγκλωβιστεί στο δικό του αδιέξοδο, να νιώθει ανήμπορος. «Και γι’ αυτό δεν του είναι εύκολο», εξηγεί. Η δρ Σαλτζ προτείνει να απευθυνθείτε στον άλλον ανοιχτά και περιέργεια, π.χ.: «Αισθάνομαι ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε όταν μου κάνεις μούτρα. Θέλω να καταλάβω τι σου συμβαίνει. Δεν θέλω να σε πληγώνω. Θέλω να βελτιώσουμε τη σχέση μας και χρειάζομαι τη βοήθειά σου για να το πετύχουμε.»
Και ενώ οι περισσότεροι έχουν δώσει ή δεχτεί σιωπηλή μεταχείριση κάποια στιγμή, αν ο σύντροφός σας συστηματικά αποφεύγει κάθε σύγκρουση με αυτόν τον τρόπο, τότε μπορεί να θεωρηθεί συναισθηματική κακοποίηση, σημειώνει η Σαλτζ. Σε μια ήρεμη στιγμή, προσπαθήστε να συζητήσετε άλλες μορφές επίλυσης διαφορών. Αν δεν αποδώσει, προτείνει η δρ Ένγκλ, ίσως χρειαστείτε θεραπεία ζεύγους, ώστε να μάθετε πιο υγιείς τρόπους διαχείρισης συναισθημάτων και συγκρούσεων. Αν ο σύντροφος αρνείται, πηγαίνετε εσείς. Η θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε τον ρόλο σας στην αλληλεπίδραση και να σας δώσει εργαλεία για να τη διαχειριστείτε.
Η «θορυβώδης σιωπή» μου με τον Τομ κράτησε μόνο λίγες ώρες. Όταν γύρισα από τη δουλειά, μου έφερε μπισκότα από το αγαπημένο μου φούρνο. Δεν έπρεπε να χρειαστεί δωροδοκία, αλλά… Το μότο μου είναι: «ποτέ μην αρνείσαι μπισκότα», οπότε αυτό έσπασε τον πάγο…
