Καθώς οι τελευταίοι μήνες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ξεδιπλώνονται με σκληρότητα στη Βόρεια Ιταλία, μια σχεδόν άγνωστη αλλά συγκλονιστική οικογενειακή τραγωδία εξελίσσεται στη σκιά ενός διάσημου ονόματος. Ο Ρόμπερτ Αϊνστάιν, ξάδελφος του Άλμπερτ Αϊνστάιν, ζει κυνηγημένος από τους Ναζί σε ένα δάσος έξω από τη Φλωρεντία, κρυμμένος από τις κατοχικές δυνάμεις που έχουν βάλει στόχο το επώνυμό του. Ο ίδιος, ανήμπορος, παρακολουθεί από μακριά την καταστροφή. Το πρωί εκείνης της μέρας, οκτώ Γερμανοί στρατιώτες εισβάλλουν στη βίλα Il Focardo. Ο Ρόμπερτ έχει ήδη διαφύγει. Στο σπίτι παραμένουν η σύζυγός του, Νίνα, οι κόρες τους Λούτσε και Τσίτσι, καθώς και τρεις ανιψιές. Οι στρατιώτες δεν βρίσκουν αυτόν που ψάχνουν — «τον ξάδελφο του Άλμπερτ Αϊνστάιν» — και ξεσπούν πάνω στους αθώους. Τις γυναίκες τις κλειδώνουν στο κελάρι. Το σπίτι λεηλατείται, οι στρατιώτες πίνουν, παίζουν πινγκ-πονγκ και γελούν. Το βράδυ, με τον Αϊνστάιν ακόμη άφαντο, προχωρούν στην εκτέλεση της Νίνας και των δύο θυγατέρων της. Η βίλα τυλίγεται στις φλόγες. Ο Ρόμπερτ, καλά κρυμμένος στο δάσος, παρακολουθεί τη φρίκη χωρίς να μπορεί να επέμβει. Μόλις την επόμενη ημέρα, η Φλωρεντία απελευθερώνεται από τους Συμμάχους. Για τον Ρόμπερτ ήταν μια μέρα αργά.
Ο Ρόμπερτ Αϊνστάιν δεν ξεπέρασε ποτέ εκείνη τη μέρα. Πέρασε τους επόμενους μήνες βυθισμένος στην ενοχή και τη θλίψη. Το καλοκαίρι του 1945, λίγο μετά τη λήξη του πολέμου, αυτοκτόνησε. Δεν άντεξε το βάρος μιας απώλειας που δεν ήταν μόνο προσωπική, αλλά και καθοριστικά άδικη. Η επίθεση στη βίλα Il Focardo δεν ήταν μια τυχαία επιδρομή. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ήταν μια στοχευμένη πράξη εκδίκησης εις βάρος του Άλμπερτ Αϊνστάιν, του οποίου η φωνή και η επιστημονική ακτινοβολία είχαν γίνει σύμβολα αντίστασης κατά του ναζισμού. Ο Χίτλερ τον είχε χαρακτηρίσει δημόσιο εχθρό και τον είχε επικηρύξει. Οι συγγενείς του στις ΗΠΑ και στην Ελβετία ήταν προστατευμένοι. Μόνο ο Ρόμπερτ ήταν απροστάτευτος — και εύκολος στόχος. Η Άννα Μαρία, μία από τις ανιψιές που επέζησαν, περιγράφει χρόνια αργότερα την ημέρα που σφράγισε τη ζωή της: «Ήταν η χειρότερη μέρα της ζωής μου. Το έκαναν επειδή ήταν συγγενής του Άλμπερτ Αϊνστάιν. Ήταν εκδίκηση.»
Ο Ρόμπερτ και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχαν μεγαλώσει σαν αδέλφια στη Γερμανία, παιδιά δύο αδελφών που είχαν κοινή εταιρεία ηλεκτρισμού. Ο Ρόμπερτ ακολούθησε διαφορετική πορεία: έγινε μηχανικός και εγκαταστάθηκε στην Ιταλία, χτίζοντας μια οικογενειακή ζωή μέσα σε ειρήνη — μέχρι που η Ιστορία και ο φανατισμός διέλυσαν τα πάντα. Η ιστορία αυτή, λιγότερο γνωστή αλλά εξαιρετικά αποκαλυπτική, δείχνει πώς ένα επώνυμο μπορεί να γίνει στόχος, πώς ο φανατισμός δεν γνωρίζει σύνορα λογικής και πώς η μνήμη των θυμάτων, της Νίνας, της Λούτσε και της Τσίτσι, μένει ζωντανή ως σιωπηλή υπενθύμιση του τι σημαίνει να σε κυνηγούν όχι για αυτό που είσαι, αλλά για αυτό που… θυμίζεις.
“Δεν θα περιμένεις καμιά οικειότητα, δε θα με διακόπτεις” – Οι επαχθείς όροι του Αϊνστάιν στη γυναίκα του
