Το 2024, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ανακήρυξε τον όρο «brain rot» ως λέξη της χρονιάς – μια φράση που ίσως φέρνει γέλιο με την πρώτη ανάγνωση, αλλά αποτυπώνει ένα εξαιρετικά σοβαρό και σύγχρονο φαινόμενο: την προοδευτική υποβάθμιση της πνευματικής μας κατάστασης εξαιτίας της υπερκατανάλωσης φθηνού, επιφανειακού περιεχομένου από τα social media και τις ψηφιακές πλατφόρμες.
Ο όρος, που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «σάπισμα του εγκεφάλου», περιγράφει την αίσθηση νοητικής κόπωσης, δυσκολίας συγκέντρωσης και συναισθηματικής αδιαφορίας που βιώνουν πολλοί μετά από ώρες ατελείωτου scrolling σε TikTok, Instagram και YouTube. Αν και ο επιστημονικός κόσμος δεν έχει καταλήξει ακόμη σε συμπέρασμα για πιθανές μόνιμες βλάβες, τα πρώτα δεδομένα είναι ανησυχητικά.
Έρευνες, όπως η μακροχρόνια ABCD Study στις ΗΠΑ, καταδεικνύουν πως η υπερβολική έκθεση σε οθόνες συνδέεται με αυξημένα ποσοστά άγχους, κατάθλιψης, ΔΕΠΥ και ψυχοσωματικά συμπτώματα, ιδίως στους εφήβους. Επιπλέον, η συνεχής ροή πληροφοριών μειώνει τη δυνατότητα του εγκεφάλου να εστιάζει, να επεξεργάζεται δεδομένα και να ανταποκρίνεται σε συναισθηματικά ερεθίσματα – κάτι που οι ειδικοί αποκαλούν «νοητική υπερφόρτωση» και «συναισθηματική απονέκρωση».
Σύμφωνα με τον Dr. Iadecola, το πρόβλημα δεν είναι μόνο το πόσο χρόνο ξοδεύουμε στις οθόνες, αλλά και το τι χάνουμε όσο είμαστε εκεί: κοινωνικές επαφές, κίνηση, δημιουργικότητα, αυθεντικές εμπειρίες. Η Dr. Benitez, από την πλευρά της, προτείνει μια «ψηφιακή διατροφή», όπως ακριβώς προσέχουμε τι τρώμε: μικρές δόσεις, ποιοτικό περιεχόμενο, και ποτέ πριν τον ύπνο.
Το brain rot, τελικά, είναι ένα σήμα κινδύνου – όχι μόνο για την ατομική μας ψυχική υγεία, αλλά και για τον τρόπο που καταναλώνουμε την πραγματικότητα. Αν θέλουμε να προστατεύσουμε το νου μας, ίσως πρέπει πρώτα να μάθουμε να τον ξεκουράζουμε. Όχι με περισσότερο scrolling, αλλά με περισσότερο νόημα.