Τον συνάντησα στο «καταφύγιό του», τη γκαλερί του στην άλλοτε καλλιτεχνική περιοχή κάπου στο κέντρο της Αθήνας. Ο «Ετεοκλής», είχε δημιουργήσει την πιο κατάλληλη ατμόσφαιρα για μία κουβέντα καρδιάς με τον σπουδαίο ζωγράφο Γιώργο Σταθόπουλο. Έντονη βροχή, που φαινόταν από το μικρό παράθυρο και γύρω μας χρώματα και πίνακες που με έκαναν διαρκώς να παίρνω τα μάτια μου από πάνω του και να ταξιδεύω στον κόσμο της τέχνης.
Δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με τα Μέσα, αλλά μου έκανε την τιμή να καθίσω απέναντί του και να ακούω σχεδόν καθηλωμένη όσα μου έλεγε, με μια απλότητα που εκπλήσσει, όσο κι αν επέμεινε πως “δεν έχει κάνει τίποτα“. Κι ας είναι ο πιο αναγνωρισμένος εικαστικός καλλιτέχνης του καιρού μας, με μοναδική ταυτότητα, που δεν χρειάζεται ποτέ να δεις την υπογραφή του για να καταλάβεις πως αυτό το μοναδικό έργο, είναι δικό του.
Μαθητής του Γιάννη Μόραλη, ο Γιώργος Σταθόπουλος ανήκει στη γενιά των σύγχρονων δημιουργών. Το έργο του κινείται στην περιοχή της ελληνικότητας και συνδυάζει υπερρεαλιστικά και εξπρεσιονιστικά στοιχεία σε μια απλοϊκή γραφή.
Η «Αθανασία», η «Ρωμαϊκή Αγορά» του Μάνου Χατζιδάκι είναι συνυφασμένες με τα ζωγραφικά του έργα. Δίσκοι του Μίκη Θεοδωράκη, του Νίκου Μαμαγκάκη, του Μιχάλη Γρηγορίου, του Σταύρου Ξαρχάκου, Απόστολου Καλδάρα, Σταύρου Κουγιουμτζή, του Χρήστου Νικολόπουλου και φυσικά του Μάνου Χατζιδάκι, έχουν εξώφυλλο τα φωτεινά και γεμάτα χρώματα έργα του. Την εποχή που στα εξώφυλλα των δίσκων δε υπήρχε η φωτογραφία του τραγουδιστή, αλλά ένας ζωγραφικός πίνακας, ο δημιουργικός Γιώργος Σταθόπουλος έδωσε εικαστική πνοή στο τραγούδι.
Λατρεύει το γυναικείο φύλο και υποστηρίζει πως ακόμα και σήμερα, στο πλήθος των πανομοιότυπων κοριτσιών, υπάρχουν οι γοητευτικές γυναίκες.
“Δεν νιώθει γεμάτος“, μου είπε όταν τον ρώτησα αν στον “απολογισμό” μετάνιωσε για κάτι που άφησε πίσω. Η “περιουσία” των γνωριμιών του τεράστια, όμως μιλώντας για τον Νίκο Γκάτσο, αλλάζει το πρόσωπό του. “Ο Γκάτσος, μου είχε δώσει το δικαίωμα να πηγαίνω τα μεσημέρια στο τραπέζι του στον Φλόκα στην Πανεπιστημίου, που καθόταν με το Μάνο και να μιλάμε. Είχαν μόνιμο τραπέζι και είχα συναντήσει πολλούς επώνυμους εκεί. Ο Γκάτσος ήταν επίγειος θεός. Τι να πρωτοθυμηθώ;”
“Η τέχνη απευθύνεται σε όλους. Η μαγεία, έγκειται σε αυτό το μικρό ή το μεγάλο που μπορεί να καταλάβει κάποιος. Ένα έργο μπορεί να σε παρασύρει μόνο από τα χρώματα, όπως κι ένα τραγούδι μόνο από τη μελωδία, ακόμα κι αν δεν καταλαβαίνεις τον στίχο”
Οικεία πρόσωπα καθημερινές εικόνες και πολύ πολύ χρώμα πλημμυρίζει τον καμβά του, που όχι μόνο μεταμορφώνουν κάθε χώρο, αλλά σου δίνουν την αίσθηση πως η ζωή, είναι τελικά ωραία. “Αυτή την απλότητα δεν έχουμε ανάγκη;”, τον ρώτησα. “Η ζωή, έχει χαρές και στεναχώριες, δεν χρειάζεται πολλή ανάλυση και κυρίως, δεν πρέπει να έχουμε απαιτήσεις ούτε από τον εαυτό μας, ούτε από τους άλλους”, μου είπε. “Δεν μπορεί και δεν πρέπει όλοι να είναι κάτι“. Μοιραία, τον ρώτησα πώς ξεκίνησε, περιμένοντας να μου πει πως τα πινέλα δεν έφευγαν από τα χέρια του από τότε που θυμάται τον εαυτό του. Κι όμως, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο εντυπωσιακή.
Μαθητής ακόμη, έφυγε από την Καλλιθέα Τριχωνίδος και “έπιασε” δουλειά σε μία διαφημιστική εταιρεία. Ένας σπουδαίος ζωγράφος, περνώντας κατά τύχη από εκεί, εντόπισε αμέσως το ταλέντο του – ένα ταλέντο που ο μικρός Σταθόπουλος δεν είχε καν ανακαλύψει. Τον προέτρεψε λοιπόν να δώσει εξετάσεις στην Καλών Τεχνών, κάτι που έγινε. Δύο μήνες μετά, όπως μου αποκάλυψε, πέρασε να δει τα αποτελέσματα, χωρίς να γνωρίζει τίποτα η οικογένειά του για όλες αυτές τις ενέργειες. “Θα γελούσαν”, μου είπε. “Δεν με ενδιέφερε να μάθω αν πέρασα κι ούτε το περίμενα”. Ωστόσο, η τέχνη τον περίμενε στη… γωνία. Ο Γιώργος Σταθόπουλος είχε περάσει στους 3 πρώτους, λαμβάνοντας και υποτροφία!
“Όταν σταματήσω να ζωγραφίζω, θα έχει σταματήσει η ζωή μου”
Στην ερώτηση αν αρκεί το ταλέντο, ήταν κατηγορηματικός, φέρνοντας μου ως παράδειγμα και τον Γιάννη Αντετοκούνμπο. “Δουλειά, πρέπει να δουλέψει κανείς σκληρά γι’ αυτό που αγαπάει. Τι θα την κάνεις τη βόλτα; Η εργασία γι’ αυτό που αγαπάς σου προσφέρει τη μεγαλύτερη ικανοποίηση, μια πληρότητα. Αυτό το μικρό που κατέκτησες σήμερα. Αύριο έχεις κίνητρο να παλέψεις για το μεγαλύτερο”. Ο καλλιτέχνης, μου έδωσε την τέλεια πάσα να ρωτήσω για τη νέα γενιά, που ψάχνει στα χαμένα το μέλλον της γκρινιάζοντας πολλές φορές για τις συνθήκες εργασίας. “Οι νέοι, κάποιες φορές κατηγορούν με ευκολία. Υπάρχει η μάζα που επαναπαύεται, όμως παράλληλα κάποιοι δουλεύουν σκληρά και κυνηγούν τον στόχο τους. Τη ζωή, την κοινωνία, την καθορίζουν οι εξαιρέσεις. Ανέκαθεν υπήρχε ανεργία, άνθρωποι που τα κατάφερναν ή όχι, εκείνοι που μία ανέβαιναν, μία κατέβαιναν. Η κρίση ανέδειξε τη δυσάρεστη πλευρά, αν και πιστεύω πως ακόμα δεν έχουμε δει τίποτα. Θα έρθουν δύσκολες εποχές και δεν γνωρίζω κατά πόσο θα καταφέρει η χώρα να ορθοποδήσει”. Χωρίς ωστόσο να χάνει την αισιοδοξία του, επέμεινε πως πάντα θα υπάρχουν αυτές οι φωτεινές εξαιρέσεις που θα κρατούν μια ισορροπία.
“Υπάρχουν σήμερα καλλιτέχνες;”, ρώτησα. “Φυσικά, αρκετοί νέοι ζωγράφοι κάνουν σπουδαία δουλειά, όμως χρειάζεται χρόνος για να αναδειχθούν. Προσωπικά, νιώθω πως δεν έχω κάνει τίποτα. Πρέπει να περάσουν εκατό τουλάχιστον χρόνια και τότε, η ιστορία θα δείξει ποιους κράτησε. Ακόμα και τα μεγαλύτερα ταλέντα μπορεί με τον χρόνο να φθαρούν. Ταλέντα υπάρχουν, αλλά αυτό από μόνο του δεν λέει κάτι. Η ιστορία θα δείξει για όλους μας.”.
Ανταλλάζοντας απόψεις για τις κρίσεις των αξιών, σταθήκαμε στον θεσμό της οικογένειας, που σήμερα μαστίζεται από τα διαζύγια. “Πιστεύετε θα υπάρχει σε κάποια χρόνια το σημερινό πρότυπο;”, ρώτησα. “Μάλλον όχι”, είπε χωρίς να δραματοποιεί καθόλου την κατάσταση. “Οι άνθρωποι, τα παιδιά παίρνουν τον δρόμο τους. Το γνωρίζεις ότι τα παιδιά των διαζευγμένων γονιών είναι πιο έξυπνα; Αντιλαμβάνονται δράση, κινητοποίηση και προχωρούν κι αυτά. Πώς θα μείνεις για πάντα με έναν άνθρωπο; Γίνεται;”. Όπως λέει ο Γιώργος Σταθόπουλος, ο κίνδυνος κρύβεται στην απόλυτη ηρεμία, στην ευμάρεια. Εκεί γίνονται οι μικρές και οι μεγάλες “τραγωδίες”.
“Η τέχνη δεν έχει πόνο. Ακόμα και τα σπουδαία στενάχωρα τραγούδια γράφτηκαν σε στιγμές χαλαρότητας. Κανένα έργο που ‘γεννήθηκε’ σε δάκρυα δεν επιβίωσε”
Μία από τις ερωτήσεις που ήθελα να κάνω, ήταν η σχέση της πολιτικής με την τέχνη, σε μία εποχή που όλο και περισσότεροι του χώρου τοποθετούνται δημόσια, με κάποιους να κομματικοποιούνται μάλιστα “βαθιά”. Με τίποτα, λέει. Ο Γιώργος Σταθόπουλος θεωρεί πως ο πραγματικός καλλιτέχνης οφείλει να ενημερώνεται και να έχει άποψη, μακριά όμως από κάθε φανατισμό – τον οποίο ταυτίζει με την άγνοια – και κάθε “εμπλοκή” με κόμματα. Όσο για την αριστερά, που συνηθίσαμε να “συνοδεύει” τη ρομαντική πλευρά των καλλιτεχνών, ο σπουδαίος ζωγράφος έχει να πει πολλά. “Ποια είναι η αριστερά; Τι σημαίνει αριστερά;”. Γι’ αυτόν η ισότητα που επικαλείται η ιδεολογία των περισσότερων καλλιτεχνών, είναι απλώς ουτοπία. “Οι άνθρωποι πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα, όμως ισότητα δεν μπορεί να υπάρξει”.
“Ένα πράγμα φοβάμαι μόνο. Το γήρας. Δεν θα μπορώ να κουνήσω τα χέρια μου, να ζωγραφίσω”
Όσο για το τι χρειάζεται η Ελλάδα, που πάντα δοκιμαζόταν, η απάντηση ήταν εύκολη. “Ηγέτες”. Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας αυτό το στοιχείο που χαρακτηρίζει έναν ηγέτη; Ο κ. Σταθόπουλος δεν στάθηκε στο σήμερα. “Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής“, απάντησε με ευθύτητα. “Ήταν πραγματικός ηγέτης. Όταν η Ελλάδα ήταν μία κουκκίδα στον χάρτη, εκείνος ήξερε να εμπνέει τον σεβασμό”. Όπως και ο ίδιος ο Γιώργος Σταθόπουλος, που μέσα στην απλότητά του κατάφερε να με συνεπάρει. Λίγο πριν φύγω, τον ρώτησα ποια θα ήταν η συμβουλή που θα έδινε σε έναν νέο άνθρωπο, αν μπορούσε να είναι μόνο μία; “Να κάνεις αυτό που αγαπάς, να το κυνηγάς. Και όπως είπε ο μέγας Πικάσο, δουλειά, δουλειά, δουλειά“. Όχι “ησυχία”, όχι μιζέρια. Κάτι που είχα ξεχάσει άλλωστε, όση ώρα καθόμουν μαζί του στο “καταφύγιό του”, με τα συγκλονιστικά γεμάτα χρώμα έργα του, έτοιμα να μου “φωνάξουν”, πως όλη η ζωή, κρύβεται τελικά στην τέχνη. Στα χρώματα, είτε είναι έντονα, είτε όχι.
Στη γκαλερί του, τον ιερό για έναν καλλιτέχνη τέτοιου βεληνεκούς τόπο
