H συνοριακή πόλη Σούτζα στην περιφέρεια Κουρσκ δέχθηκε επίθεση από την Ουκρανία πριν από έντεκα ημέρες με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολόντιμιρ Ζελένσκι να ισχυρίζεται ότι πλέον είναι υπό τον έλεγχό τους. Όταν ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε την εισβολή του στην Ουκρανία πριν από δύο χρόνια, η Ρωσία δεν περίμενε πως θα δεχόταν τέτοια αντεπίθεση. Η Σούτζα, περίπου 9,6 χιλιόμετρα μέσα στο ρωσικό έδαφος, είναι ο μεγαλύτερος από τους 80 οικισμούς που η Ουκρανία κατέλαβε κατά τη διάρκεια των 10 ημερών από την έναρξη της αιφνιδιαστικής εισβολής της στη Ρωσία. Δεκάδες χιλιάδες Ρώσοι εγκαταλείπουν τα σπίτια τους στην περιοχή του Κουρσκ, μετά την ουκρανική επίθεση, οργισμένοι και απογοητευμένοι που δεν τους προστάτευσαν ο ρωσικός στρατός. Η εισβολή της Ουκρανίας στη Ρωσία αποκάλυψε τον προφανή εφησυχασμό των Ρώσων αξιωματούχων που είναι υπεύθυνοι για τα σύνορα. Πολλοί ντόπιοι κατηγορούν την κυβέρνηση ότι υποβάθμισε την ουκρανική επίθεση ή ότι τους παραπληροφόρησε για τον κίνδυνο. Μέχρι την Παρασκευή, ο στρατός της Ουκρανίας ανέφερε ότι είχε στείλει περίπου 10.000 στρατιώτες για να καταλάβουν περίπου 1.100 τετραγωνικά χιλιόμετρα της περιοχής του Κουρσκ, κυρίως γύρω από την πόλη Σούντζα, γράφει ο Guardian. Σύμφωνα με τις πληροφορίες από το μέτωπο η εισβολή οδήγησε στην κατάληψη περισσότερων εδαφών από αυτά που κατέλαβε η Ρωσία στην Ουκρανία φέτος, σύμφωνα με το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου. Ο Guardian συγκέντρωσε μαρτυρίες Ρώσων κατοίκων που βρέθηκαν εκτεθειμένη στην εισβολή και αποτυπώνουν το χάος που προκλήθηκε από την αιφνίδια επίθεση.
Μαρτυρίες σοκ από το Κουρσκ
Ο Αλεξάντερ Ζόριν, θεματοφύλακας του Αρχαιολογικού Μουσείου του Κουρσκ, πίστευε ότι ο θόρυβος των drones, των αεροσκαφών και oι βολές του πυροβολικού ήταν ρουτίνα, καθώς αυτός και οι συνάδελφοί του είχαν γίνει μάρτυρες παρόμοιας δραστηριότητας κατά τη διάρκεια δύο προηγούμενων καλοκαιριών. Η Σούντζα, το επίκεντρο της επίθεσης, ήταν 40 χιλιόμετρα μακριά. «Οι αναφορές των αξιωματούχων δεν ήταν καθόλου τρομακτικές: “100 σαμποτέρ μπήκαν μέσα” – αλλά στη συνέχεια ανέβηκαν σε 300, 800 … Ήταν αδύνατο να έχουμε μια σαφή εικόνα», είπε. «Αποφασίσαμε να φύγουμε μόνο όταν είδαμε ντόπιους που είχαν απομακρυνθεί από εκεί και μας είπαν να φύγουμε». Η Λιόυμποφ Αντίποβα μίλησε για τελευταία φορά με τους ηλικιωμένους γονείς της πριν από σχεδόν δύο εβδομάδες, όταν άκουσε για πρώτη φορά φήμες για ουκρανική εισβολή, και τους παρακάλεσε να εγκαταλείψουν το χωριό τους στην περιοχή Κουρσκ. Η απειλή φαινόταν εξωπραγματική – το ρωσικό έδαφος είχε να δει δυνάμεις εισβολής από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – και τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης αρχικά απέρριψαν την εισβολή ως μια μεμονωμένη «απόπειρα διείσδυσης», οπότε οι γονείς της Αντίποβα, αποφάσισαν να παραμείνουν.
Την επόμενη ημέρα, η Αντίποβα είδε στο διαδίκτυο φωτογραφίες Ουκρανών στρατιωτών να ποζάρουν δίπλα σε ένα σούπερ μάρκετ και τα γραφεία μιας εταιρείας φυσικού αερίου. Αναγνώρισε αμέσως το μέρος: Οι γονείς της ζουν περίπου 50 μέτρα μακριά. «Όλα αυτά τα χρόνια οι γονείς μου δεν πίστευαν ότι θα επηρεάζονταν», δήλωσε η Aντίποβα στον Observer τηλεφωνικά από το Κουρσκ, αποφεύγοντας προσεκτικά να χρησιμοποιήσει τη λέξη «πόλεμος», η οποία έχει επισήμως τεθεί εκτός νόμου στη Ρωσία. «Δεν ξέρω ποιον μισώ περισσότερο τώρα, τον ουκρανικό στρατό ή την κυβέρνησή μας. Ήμασταν σίγουροι ότι ο ρωσικός στρατός θα μας προστάτευε. Είμαι έκπληκτη με το πόσο γρήγορα προχώρησαν οι ουκρανικές δυνάμεις», είπε.
Μας κρατούν στο σκοτάδι
Η εισβολή της Ουκρανίας στη Ρωσία αποκάλυψε τον προφανή εφησυχασμό των Ρώσων αξιωματούχων που είναι υπεύθυνοι για τα σύνορα. Πολλοί ντόπιοι κατηγορούν την κυβέρνηση ότι υποβαθμίζει την ουκρανική επίθεση ή ότι τους παραπληροφορεί για τον κίνδυνο. Η επίσημη εκκένωση της περιοχής κηρύχθηκε μία ημέρα αργότερα. Πολλοί κάτοικοι του Κουρσκ κατηγορούν την κυβέρνηση και τα κρατικά μέσα ενημέρωσης ότι τους κρατούν στο σκοτάδι μπροστά στον θανάσιμο κίνδυνο, ενώ οι εξοργισμένοι κάτοικοι μοιράζονται μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Δεν ξέρω καν ποιον μισώ περισσότερο τώρα: τον ουκρανικό στρατό που κατέλαβε τη γη μας ή την κυβέρνησή μας που επέτρεψε να συμβεί αυτό», έγραψε η Νέλι Τικόνοβα στον ιστότοπο VKontakte. Το βράδυ της Τρίτης, όταν τα ουκρανικά στρατεύματα βρίσκονταν ήδη στη Σούντζα, το δελτίο ειδήσεων του Channel One υποστήριξε ότι ο ρωσικός στρατός «απέτρεψε την παραβίαση των συνόρων».
Την επόμενη ημέρα ο πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν συνέχισε να αναφέρεται σε μια «κατάσταση στη συνοριακή περιοχή του Κουρσκ», αποφεύγοντας κάθε αναφορά περί εισβολής στο ρωσικό έδαφος. Εδώ και μέρες, η κρατική τηλεόραση προβάλλει στρατιωτικά δελτία, αναφέροντας επιτυχημένες ρωσικές επιθέσεις εναντίον ουκρανικών στρατευμάτων στη «συνοριακή περιοχή», χωρίς να διευκρινίζει αν ένας ξένος στρατός βρισκόταν ακόμη στο έδαφός της. Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης έχουν καλύψει το δράμα δεκάδων χιλιάδων εκτοπισμένων Ρώσων που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους πριν οργανωθεί οποιαδήποτε εκκένωση – αλλά η κρατική τηλεόραση τους αποκαλεί κυρίως «προσωρινά εκκενωμένους», όχι πρόσφυγες ή εσωτερικά εκτοπισμένους. Οι αξιωματούχοι των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης της Ρωσίας ανέβασαν τελικά τον αριθμό των εκτοπισμένων από το Κουρσκ σε 76.000. Οι αεροπορικές επιδρομές έχουν γίνει ρουτίνα στο Κουρσκ, μια πόλη περίπου ενός εκατομμυρίου κατοίκων, με πολλούς ντόπιους να αγνοούν τις σειρήνες ή να καταφεύγουν σε ασφαλέστερα σημεία, δήλωσε ο Στας Βολομπούγιεφ. Αλλά ήταν η εισροή εκτοπισμένων Ρώσων από τις παραμεθόριες περιοχές που έφερε στο προσκήνιο την πραγματικότητα του πολέμου μόλις μερικές δεκάδες χιλιόμετρα μακριά. «Αυτά συμβαίνουν τα τελευταία δυόμισι χρόνια, αλλά η κλίμακα ήταν εντελώς διαφορετική», δήλωσε ο Βολομπούγιεφ. «Εργάζομαι στο κέντρο της πόλης και κάθε μέρα βλέπω ανθρώπους να περιμένουν στην ουρά για ανθρωπιστική βοήθεια. Υπάρχουν τόσοι πολλοί πρόσφυγες, που δεν έχουν τίποτα. Οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να φύγουν φορώντας σορτς και παντόφλες».
Άφαντες οι ρωσικές αρχές
Το Κρεμλίνο έχει διαθέσει 3 δισ. ρούβλια για μια οχυρωματική γραμμή στην περιοχή του Κουρσκ, ενώ μια νέα δύναμη χερσαίας άμυνας υποτίθεται ότι θα απέτρεπε την εισβολή. Η Αντιπόβα θυμήθηκε ότι είδε μεγάλο αριθμό συνοριοφυλάκων κατά την τελευταία της επίσκεψη στη Σούντζα τον Μάιο, αλλά μίλησε με πικρία για την κοινότητα που έπρεπε να κάνει δωρεές για τα στρατεύματα που σταθμεύουν εκεί. «Οι ντόπιοι τους έφερναν προμήθειες. Είμαι πραγματικά ενοχλημένη που η κυβέρνηση και ο στρατός συνεχίζουν να λένε ότι τα στρατεύματα έχουν όλα όσα χρειάζονται – ενώ εμείς έπρεπε να συνεισφέρουμε για μη επανδρωμένα αεροσκάφη και εσώρουχα». Καθώς η Σούντζα βυθίστηκε σε ένα μπλακ άουτ στις επικοινωνίες, η Αντίποβαπήγε σε κέντρα εκτοπισμένων στο Κουρσκ για να αναζητήσει τους γονείς της.
Η Liza Alert, μια πανεθνική φιλανθρωπική οργάνωση για τους αγνοούμενους, δήλωσε την Παρασκευή ότι έχει ανακοινώσεις εξαφάνισης για σχεδόν 1.000 άτομα στην περιοχή. Το τελευταίο πράγμα που άκουσε η Αντίποβα από το χωριό των γονιών της ήταν ότι ένας ηλικιωμένος γείτονας είχε επίσης μείνει στη θέση του, γεγονός που την κάνει να ελπίζει αυτός ο άνθρωπος όποως και οι γονείς της «θα βρίσκονται στο υπόγειο». Δεν είχε πολλές ελπίδες για την επίσημη αντίδραση, αφού άλλοι είδαν ότι «γίνεται πόλεμος και οι αξιωματούχοι δεν έκαναν τίποτα». «Είναι τρομακτικό όταν βλέπεις ότι είσαι μόνος σου και δεν έχεις κανέναν να απευθυνθείς», είπε. «Οι εθελοντές κάνουν τη δουλειά. Οι τοπικές αρχές δεν φαίνονται πουθενά».
