Ερντογάν – Μακρόν χειραψία: Μια άκρως αμήχανη στιγμή

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των τουρκικών μέσων ενημέρωσης βρέθηκε η χειραψία ανάμεσα στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον Εμανουέλ Μακρόν, κατά τη διάρκεια της Συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στα Τίρανα, με πολλά ρεπορτάζ να κάνουν λόγο για μια συμβολική αναμέτρηση ισχύος και ελέγχου μεταξύ των δύο ηγετών. Στα βίντεο που κυκλοφόρησαν ευρέως στο διαδίκτυο και έγιναν viral, διακρίνεται ο Γάλλος πρόεδρος να πλησιάζει φιλικά τον Τούρκο ομόλογό του, ο οποίος κάθεται, και να του τείνει το χέρι. Ωστόσο, η συνέχεια δεν ήταν αυτή που θα ανέμενε κανείς από μια τυπική διπλωματική χειραψία: ο Ερντογάν όχι μόνο αποφεύγει να τον κοιτάξει, αλλά αιφνιδιάζει τον Μακρόν «εγκλωβίζοντας» το δάχτυλό του, ενώ παραμένει σωματικά ακίνητος.

Η σκηνή, διάρκειας περίπου 13 δευτερολέπτων, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στα τουρκικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με αρκετούς χρήστες να την ερμηνεύουν ως ένα σαφές μήνυμα «διπλωματικής κυριαρχίας» εκ μέρους του Τούρκου προέδρου. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που υποστήριξαν ότι ο Ερντογάν επιδίωξε, μέσω αυτής της ασυνήθιστης χειρονομίας, να αποδομήσει την πρωτοβουλία του Μακρόν και να διατηρήσει τον έλεγχο της σκηνής, μετατρέποντας μια φαινομενικά ουδέτερη κίνηση σε εργαλείο ισχύος.

Ενδεικτική είναι η ανάλυση της τουρκικής ιστοσελίδας Harbeler.com, η οποία έγραψε: «Ο Πρόεδρος Ερντογάν δεν επέτρεψε στον Γάλλο ηγέτη την προσπάθεια εδραίωσης της κυριαρχίας του! Ο Μακρόν επιχείρησε να καθοδηγήσει τη χειραψία τοποθετώντας το χέρι του πάνω σε εκείνο του Ερντογάν. Ωστόσο, ο Πρόεδρος κράτησε σταθερά το δάχτυλό του, αποτρέποντας την κίνηση».

Η σκηνή αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα αν αναλογιστεί κανείς το τεταμένο κλίμα στις σχέσεις Τουρκίας–Γαλλίας τα τελευταία χρόνια. Από τις συγκρούσεις συμφερόντων στη Μεσόγειο, έως τις αποκλίνουσες θέσεις για τη Λιβύη, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, Παρίσι και Άγκυρα έχουν βρεθεί πολλές φορές αντίπαλες σε κομβικά γεωπολιτικά μέτωπα. Ακόμα και στις πρόσφατες επαφές τους, η ρητορική των δύο ηγετών χαρακτηριζόταν από επιφύλαξη και πολιτική απόσταση, παρότι σε θεσμικό επίπεδο διατηρείται ένας ελάχιστος διάλογος. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μια τόσο λεπτή, αλλά εμφανής γλωσσική συμπεριφορά του σώματος, αποκτά σημειολογικό βάθος και αποτελεί αντικείμενο πολιτικής ερμηνείας, ιδίως από τον τουρκικό Τύπο που έχει εξοικειωθεί με τον συμβολικό «πολιτικό λόγο» του προέδρου Ερντογάν.