Ιρανή φοιτήτρια, τι απέγινε: Η πρώτη επίσημη αντίδραση

Η νεαρή Ιρανή, η οποία γδύθηκε δημοσίως και έμεινε με τα εσώρουχά της σε ένδειξη διαμαρτυρίας περπατώντας στους εξωτερικούς χώρους ιρανικού πανεπιστημίου δεν συνιστά θέμα ασφαλείας, αλλά είναι ένα «διαταραγμένο άτομο», που λαμβάνει θεραπεία, δήλωσε κυβερνητικός εκπρόσωπος. Η νεαρή γυναίκα γδύθηκε το Σάββατο στο ισλαμικό πανεπιστήμιο Αζάντ της Τεχεράνης, μια ενέργεια η οποία θεωρήθηκε ευρέως από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαμαρτυρία κατά του αυστηρού ισλαμικού ενδυματολογικού κώδικα στο Ιράν. Η νεαρή φοιτήτρια παρενοχλούνταν από πράκτορες της ασφάλειας που θεωρούσαν ότι δεν σέβεται τον αυστηρό υποχρεωτικό ισλαμικό ενδυματολογικό κώδικα, σύμφωνα με τις οργανώσεις που αποκάλυψαν το Σάββατο την υπόθεση. Έμεινε με τα εσώρουχα σε ένδειξη διαμαρτυρίας και περπάτησε μπροστά από το πανεπιστήμιο, σε ένα βίντεο που έγινε viral, πριν την πάρουν μαζί τους δια της βίας πράκτορες της ασφάλειας. Η τύχη της είναι έκτοτε άγνωστη.

«Αντί να βλέπουμε το ζήτημα αυτό από την οπτική της ασφάλειας, καλύτερα να το βλέπουμε από την κοινωνική οπτική και να επιδιώξουμε να λύσουμε τα προβλήματα αυτής της φοιτήτριας ως ενός διαταραγμένου προσώπου», δήλωσε σήμερα η κυβερνητική εκπρόσωπος Φατεμέχ Μοχατζερανί στην πρώτη επίσημη αντίδραση στο συμβάν. Η ίδια είπε ότι η νεαρή γυναίκα, η οποία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναφέρεται ως Άχου Νταριαΐ, μεταφέρθηκε από το αστυνομικό τμήμα σε κέντρο θεραπείας αλλά δεν έγινε γνωστή η θεραπεία που θα ακολουθήσει. Το Reuters δεν ήταν σε θέση να ταυτοποιήσει με ανεξάρτητο τρόπο τη γυναίκα. «Είναι ακόμη πολύ πρώιμο να μιλήσουμε για την επιστροφή αυτής της φοιτήτριας στο πανεπιστήμιο. Σύμφωνα με βίντεο που δημοσιοποίησε ο σύζυγός της, χρειάζεται θεραπεία και αυτή πρέπει να ολοκληρωθεί προτού κάνουμε τα επόμενα βήματα», ανάφερε η Μοχατζερανί στην ιστοσελίδα της κυβέρνησης.

Όλο και περισσότερες Ιρανές ανά τη χώρα αψηφούν τις αρχές

Η γυναίκα συνελήφθη από τους φρουρούς ασφαλείας του πανεπιστημίου. Εκπρόσωπος του ιδρύματος, ο Αμίρ Μαχτζόμπ, έγραψε το Σάββατο στο Χ ότι «στο αστυνομικό τμήμα…διαπιστώθηκε ότι (η γυναίκα) βρισκόταν κάτω από σοβαρή ψυχική πίεση και ότι έπασχε από ψυχική διαταραχή». Όλο και περισσότερες Ιρανές ανά τη χώρα αψηφούν τις αρχές και βγάζουν την ισλαμική μαντίλα σε ένδειξη διαμαρτυρίας που ακολούθησε τον θάνατο τον Σεπτέμβριο του 2022 της νεαρής Ιρανής κουρδικής καταγωγής Μαχσά Αμινί. Η γυναίκα αυτή πέθανε ενώ βρισκόταν υπό κράτηση από την αστυνομία ηθών επειδή είχε παραβιάσει τους κανονισμούς για τη χρήση του χιτζάμπ (ισλαμική μαντίλα). Οι δυνάμεις ασφαλείας κατέστειλαν τις διαδηλώσεις δια της βίας.

Η ΜΚΟ Διεθνής Αμνηστία έγραψε στο Χ ότι μια νεαρή γυναίκα «συνελήφθη βιαίως στις 2 Νοεμβρίου όταν γδύθηκε για να διαμαρτυρηθεί κατά της υποχρεωτικής χρήσης του χιτζάμπ από αξιωματούχους ασφαλείας στο ισλαμικό πανεπιστήμιο Αζάντ της Τεχεράνης» και ζήτησε την άμεση απελευθέρωσή της. Χθες, το ημιεπίσημο πρακτορείο ειδήσεων Tasnim μετέδωσε ότι αυτοί που αντιδρούν στα social media ανήκουν «στο ίδιο αντι-ιρανικό κίνημα που επέκρινε την υπόθεση της Μαχσά Αμινί το 2022». Η ανεπίσημη ιστοσελίδα Khabaronline μετέδωσε ότι η κυβερνητική εκπρόσωπος είπε πως δεν έχουν απαγγελθεί κατηγορίες εναντίον της συλληφθείσας φοιτήτριας.

Πώς το Ιράν «φιμώνει» αντιφρονούντες σε ψυχιατρικά νοσοκομεία

Το Κέντρο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Ιράν, εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία εκφράζει φόβους για τη φοιτήτρια και καταγγέλλει πως «η αναγκαστική μεταφορά διαδηλωτών, αντιφρονούντων και πολιτικών κρατουμένων σε ψυχιατρικά νοσοκομεία ως εργαλείο καταστολής για την απονομιμοποίηση των πράξεων διαμαρτυρίας και τη φίμωση των διαφορετικών φωνών, αποτελεί συνήθη πρακτική της Ισλαμικής Δημοκρατίας και χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο μετά το ξέσπασμα των διαδηλώσεων το 2022» για τον θάνατο της Μαχσά Αμινί. «Οι ιρανικές αρχές χρησιμοποιούν συστηματικά την ακούσια ψυχιατρική νοσηλεία ως εργαλείο καταστολής, χαρακτηρίζοντας τους διαδηλωτές ως ψυχικά ασταθείς για να υπονομεύσουν την αξιοπιστία τους», δήλωσε ο Hadi Ghaemi, διευθυντής του Κέντρου.

«Οι αρχές απομονώνουν το άτομο, εντείνουν τις πιέσεις και μπλοκάρουν τους δημοσιογράφους και τα μέλη της κοινωνίας των πολιτών από το να ερευνήσουν ή να αναφέρουν την υπόθεση», πρόσθεσε ο Ghaemi.

Το Κέντρο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Ιράν καλεί τα Ηνωμένα Έθνη, τις κυβερνήσεις και τις ιατρικές και ψυχιατρικές ενώσεις σε όλο τον κόσμο να απαιτήσουν από τις ιρανικές αρχές: Να απελευθερωθεί η φοιτήτρια και να προστατευτούν τα ανθρώπινα δικαιώματά της, να σταματήσει ο εγκλεισμός σε ψυχιατρεία των διαδηλωτών και των πολιτικών κρατουμένων, να σεβαστούν το δικαίωμα του λαού να διαμαρτύρεται ειρηνικά. «Η μεταφορά ανθρώπων που συμμετέχουν σε ειρηνικές διαμαρτυρίες σε ψυχιατρικά νοσοκομεία δεν αποτελεί μόνο πράξη αυθαίρετης κράτησης αλλά και μια μορφή απαγωγής. Η πρακτική αυτή είναι μια κατάφωρα παράνομη και απαξιώνει τους ακτιβιστές χαρακτηρίζοντάς τους ψυχικά ασταθείς», τονίζει ο Ghaemi. H Ιρανή Νομπελίστρια Ειρήνης, Narges Mohammadi, η οποία φυλακίστηκε και «τιμωρείται» με το να μην της παρέχεται ιατρική περίθαλψη, σχολίασε τη σύλληψη της φοιτήτριας:

«Το καθεστώς δεν μπορεί να εξαναγκάσει τις διαμαρτυρόμενες γυναίκες, οι οποίες έχουν καταστήσει τα σώματά τους ως σύμβολα της διαφωνίας και της αντίστασης κατά του μισογυνισμού και της τυραννίας, να υποχωρήσουν χαρακτηρίζοντάς τες ως “διανοητικά ασταθείς”, “σεξουαλικά αποκλίνουσες” ή “παραπλανημένες”». Σύμφωνα με το Κέντρο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Ιράν, το διεθνές δίκαιο απαγορεύει αυστηρά την εξαναγκαστική ψυχιατρική θεραπεία χωρίς επιβεβαίωση από «ειδικευμένο ιατρό ψυχικής υγείας» ότι η εν λόγω θεραπεία είναι «επειγόντως αναγκαία προκειμένου να αποτραπεί άμεση ή επικείμενη βλάβη στον ασθενή ή σε άλλα πρόσωπα».

Μεταφέρουν φοιτήτριες σε ψυχιατρικά νοσοκομεία

Ανάλογο περιστατικό με τη φοιτήτρια είχε συμβεί και στις 2 Οκτωβρίου 2022. Τότε, η επίσης φοιτήτρια στο πανεπιστήμιο Allameh Tabataba’i, Melika Gharegozlou συνελήφθη και καταδικάστηκε σε τέσσερα χρόνια φυλάκισης επειδή δεν φορούσε μαντήλα σε… βίντεο. Στις 16 Νοεμβρίου 2022, μεταφέρθηκε βίαια στο ψυχιατρικό νοσοκομείο Aminabad στην Τεχεράνη χωρίς τη συγκατάθεσή της και χωρίς να ενημερωθεί η οικογένειά της ή ο δικηγόρος της. Εκεί, κατήγγειλε πως υπέστη βασανιστήρια και ξεκίνησε απεργία πείνας για να διαμαρτυρηθεί για τη μεταχείρισή της. Έναν χρόνο μετά, τον Νοέμβριο του 2023, κυκλοφόρησε βίντεο που απεικόνιζε την νεαρή τη Roya Zakeri, στην Ταμπρίζ, να φωνάζει «θάνατος στον δικτάτορα» αφού παρενοχλήθηκε από την αστυνομία ηθών για το χιτζάμπ της. Λίγο αργότερα, εμφανίστηκαν αναφορές που υποστήριζαν ότι είχε μεταφερθεί στο ψυχιατρικό νοσοκομείο της Ταμπρίζ. «Η Ισλαμική Δημοκρατία προσπάθησε να με παρουσιάσει ως ψυχικά άρρωστη. Είμαι απολύτως υγιής σωματικά και ψυχικά!», είχε πει η Zakeri σε βίντεο μετά την απελευθέρωσή της με εγγύηση.

«Ψυχολογικά κέντρα» για μαθητές

Σύμφωνα με το Κέντρο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Ιράν, κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων για τη δολοφονία της Αμινί, μαθητές που κατηγορήθηκαν για… συμμετοχή στις διαμαρτυρίες, μεταφέρθηκαν «ψυχολογικά κέντρα» με το πρόσχημα της αναμόρφωσης. Οι αρχές χρησιμοποίησαν αυτή την πρακτική ως δικαιολογία για να απαγάγουν και να κρατούν παράνομα τα παιδιά που τόλμησαν να συμμετάσχουν στις διαδηλώσεις, αναφέρει το Κέντρο.

«Ψυχικά ασταθείς» με δικαστική απόφαση

Επίσης, τον Ιούλιο του 2023, τρεις διακεκριμένες Ιρανές ηθοποιοί, η Azadeh Samadi, η Leila Bolukat και η Afsaneh Bayegan, χαρακτηρίστηκαν από τις δικαστικές αρχές ως ψυχικά άρρωστες που πάσχουν από αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας επειδή αψήφισαν τη νομοθεσία για το υποχρετικό χιτζάμπ. Η Bayegan καταδικάστηκε σε υποχρεωτικές συνεδρίες θεραπείας ανά δεκαπενθήμερο για την άρνησή της να φοράει το χιτζάμπ δημοσίως, μαζί με ποινή φυλάκισης δύο ετών με αναστολή και της επιβλήθηκε διετής απαγόρευση χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των ταξιδιών. Αυτό ώθησε τέσσερα κορυφαία συμβούλια ψυχιατρικής στο Ιράν να εκδώσουν κοινή επιστολή προς τον επικεφαλής της δικαιοσύνης Mohseni Ejei, τονίζοντας πως: «η διάγνωση των ψυχικών διαταραχών εμπίπτει στην αρμοδιότητα ενός ψυχιάτρου, όχι ενός δικαστή. Όπως ακριβώς η διάγνωση άλλων ασθενειών ανήκει στην αρμοδιότητα των γιατρών, όχι των δικαστών».

Επίσης ο Σαμάν Γιασίν, ένας Κούρδος ράπερ και ανοιχτός επικριτής του καθεστώτος που συνελήφθη κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων για την Αμινί, νοσηλεύτηκε στο ψυχιατρείο στις 23 Ιουλίου 2023, μόλις δύο ημέρες μετά τη δημοσίευση ενός ηχητικού μηνύματος από τη φυλακή, στο οποίο μιλούσε για τις αδικίες που υπέστη στη δίκη του και τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε κατά την κράτησή του. Ο Γιασίν μεταφέρθηκε στο ψυχιατρικό νοσοκομείο Razi στη νότια Τεχεράνη, το ίδιο νοσοκομείο όπου βασανίστηκε ο πολιτικός κρατούμενος Behnam Mahjoubi, πριν πεθάνει.

Το Κέντρο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Ιράν δημοσίευσε και τα ονοματεπώνυμα κρατουμένων που μεταφέρθηκαν δια της βίας σε ψυχιατρικά νοσοκομεία:

– Πολιτικός κρατούμενος Javad Mohammadi-Fard

– Πολιτικός κρατούμενος Shahram Kazemian

– Πολιτικός κρατούμενος Saber Balandeh

– Ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα Majid Rezaei

– Φοιτήτρια Armita Pavir

– Δικηγόρος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Payam Derafshan

– Ακτιβιστής για τα δικαιώματα των δασκάλων Hashem Khastar

– Πολιτική ακτιβίστρια Leila Mirghafari

– Δημοσιογράφος Kianoush Sanjari

– Πολιτικός ακτιβιστής Sakineh Parvaneh

– Πολιτικός ακτιβιστής Farzin Rezaie-Roshan

– Πολιτικός ακτιβιστής Ali Nouri

– Πολιτικός ακτιβιστής Meysam Bahramabadi

– Πολιτικός ακτιβιστής Amir Mehdi Tabasi

– Δημοσιογράφος και ακτιβιστής Hengameh Shahidi

– Πολιτικός ακτιβιστής Zahra Jabari

– Δημοσιογράφος Kianoosh Sanjari

– Πολιτικός κρατούμενος Babak Dadbakhsh