Σε ηλικία 80 ετών έφυγε από τη ζωή ο Αλέξης Πολίτης, φιλόλογος και πανεπιστημιακός, με τεράστια συνεισφορά στην έρευνα του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού και της λογοτεχνικής σκέψης του 18ου και 19ου αιώνα. Την είδηση του θανάτου του ανακοίνωσε το Πανεπιστήμιο Κρήτης, στο οποίο υπηρέτησε επί σειρά ετών, διδάσκοντας στο Τμήμα Φιλολογίας από το 1989 έως το 2012, και ασκώντας χρέη προέδρου την τετραετία 2008–2012. Η Πρυτανεία του Ιδρύματος απέτισε φόρο τιμής στον εκλιπόντα, μιλώντας για έναν άνθρωπο «με σπινθηροβόλο πνεύμα, βαθιά ορθολογική σκέψη και ενεργή πολιτική συνείδηση», ενώ τον χαρακτήρισε «αφοσιωμένο δάσκαλο, αγαπητό συνάδελφο και εύχαρι συνομιλητή».
Το επιστημονικό έργο του Αλέξη Πολίτη υπήρξε πλούσιο και θεμελιακό για τη σύγχρονη νεοελληνική φιλολογία. Μελετητής με ευρεία γνώση και συνθετική ικανότητα, προσέγγισε το δημοτικό τραγούδι όχι μόνο ως λογοτεχνικό φαινόμενο αλλά και ως κρίσιμο ιστορικό και ιδεολογικό τεκμήριο. Οι έρευνές του αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για την ελληνική επιστημονική κοινότητα.
Ο Αλέξης Πολίτης γεννήθηκε το 1945 στην Αθήνα. Σπούδασε νεοελληνική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Université Paris IV). Από το 1976 έως το 1989 εργάστηκε στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Το 1989 εντάχθηκε στο δυναμικό της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη του Τμήματος Φιλολογίας. Μετά τη συνταξιοδότησή του, ανακηρύχθηκε ομότιμος καθηγητής. Η συγγραφική του παραγωγή περιλαμβάνει μελέτες που σημάδεψαν τη φιλολογική επιστήμη: Το δημοτικό τραγούδι. Κλέφτικα (1973), Η ανακάλυψη των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών (1984), Ρομαντικά χρόνια. Ιδεολογίες και νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830-1880 (1993), Το μυθολογικό κενό (2000), Αποτυπώματα του χρόνου (2006), Το δημοτικό τραγούδι (2010). Είχε επίσης επιμεληθεί την κριτική έκδοση των Απομνημονευμάτων του Μακρυγιάννη (2011), σε συνεργασία με τη Γεωργία Παπαγεωργίου.
Παρακαταθήκη ιδεών και φιλολογικής εντιμότητας
Ο Αλέξης Πολίτης δεν ήταν απλώς ένας ακαδημαϊκός. Υπήρξε στοχαστής με δημόσια παρουσία και παρεμβατικό λόγο, ένας άνθρωπος που υπερασπίστηκε τη σημασία της ιστορικής μνήμης, της τεκμηριωμένης ερμηνείας και της πνευματικής ανεξαρτησίας. Με τη δουλειά του αναζήτησε όχι μόνο την κατανόηση της λογοτεχνίας αλλά και το νήμα που τη συνδέει με τις κοινωνικές και πολιτικές αναζητήσεις της εποχής της. Η απώλειά του αφήνει κενό στη φιλολογική κοινότητα, αλλά η παρακαταθήκη του παραμένει ζωντανή, στις σελίδες των βιβλίων του και στη σκέψη όσων τον διάβασαν ή τον άκουσαν να διδάσκει.
